A është në luftë shkrimtari përballë kohës?
Ai vetë shndërrohet në protagonist kohe që përjeton përplasjen midis angazhimeve të përditshme dhe dëshirës për të krijuar... apo përballjet me sfidat e kapërthurjes në një botë që ndryshon shpejt. Shfaqen elementë dramatikë të tensionit midis kohës për të shkruar dhe për të jetuar, duke shpërfaqur mosmarrëveshje, epifani dhe zhvillime të karakterit nëpërmjet shtigjeve të krijimtarisë dhe krijimit...Përjeton ndjesi të ndryshme përpara kohës: ankth, shpresë, përulësi, apo ndjesi të pakëndshme, ndjesi të përgjegjësisë për të shprehur diçka të rëndësishme në një periudhë të caktuar. Ndjehet sikur po garon kundër kohës për t'i kapur idetë e tyre përpara se ato të humbasin. Çdo përballje me karaktetin kalimtar të çasteve, e përjeton si një përvojë të jashtëzakonshme
për krijimin e veprave të tij...
1.
"Koha është një aleate e çmendur për shkrimtarin, një armik i fshehur që pret në çdo fletë të bardhë për ta shkatërruar çdo fjalë", thotë Haruki Murakami. Kurse Gabriel García Márquez shton: "Shkrimtari është një kufomë, që ia shtrëngon duart kohës dhe e ngjall me fjalë për t'u përballur me të." Citati ngërthen një thellësi dhe kompleksitet të theksuar, duke shpalosur natyrën e shkrimtarit dhe marrëdhënien e tij me kohën.
Ç'është kjo metaforë që e quan shkrimtarin si një "kufomë"?! Në këtë kontekst, kufoma nuk është një entitet i vdekur, por shënjon natyrën e pafundësisë së krijuesit letrar. Kufoma s'ka asnjë rëndësi, por ka një fuqi të fshehur që përjetëson dhe shpërthen nëpërmjet fjalëve. Kjo na çon te koncepti i përjetësisë së veprave të shkrimtarit, të cilat mbijetojnë në kohë edhe pasi ai është larguar nga jeta. Vjen frazemë-shprehja tjetër "i shtrëngon duart kohës" që na jep një pamje të thellë në marrëdhënien e shkrimtarit me kohën. Koha është një forcë e pashmangshme dhe e pazakontë që ndikon në çdo aspekt të jetës sonë. Shkrimtari, si një krijues, është i përfshirë në këtë rrjedhë të kohës. Mirëpo, në vend që të jetë një shënjestër e përsosur e saj, ai bëhet një protagonist që përpiqet t'i kapë momentet dhe ta shprehë përvojën e tij nëpërmjet fjalëve.
Márquez thotë se koha e ngjall shkrimtarin me fjalë për ta përballuar atë. Ky është çasti, kur fuqia e shkrimtarit shfaqet në plotninë e vet. Në ndeshje me kohën shkrimtari përdor fjalët si mjet për t'i përballuar sfidat, emocionet dhe përvojat e tij. Përmes fjalëve përhap mesazhet e tij, shpreh e rrëfen ngjarje e përjetime ose e zë një moment të pakrahasueshëm e të paparë në kohë. Thënia na bën të reflektojmë mbi rolin dhe fuqinë e shkrimtarit në përballje me kohën... për t'i shprehur vlerat e tij në një botë të përhershme të ndryshimeve. Në këtë kontekst, shkrimtari bëhet pjesë integrale e historisë njerëzore, duke lënë gjurmë të pandryshueshme që mbijetojnë nëpër shekuj.
3.
Italo Calvino e përmend shkrimtarin si një "qytetar i kohës". Është, pra, roli dhe përgjegjësia e shkrimtarit në lidhje me kohën dhe pasigurinë në të ardhmen. Ashtu siç janë qytetarët, shkrimtarët janë të përfshirë në rrymën e kohës dhe janë të detyruar t'i përballojnë sfidat dhe ndryshimet që ajo sjell me vete. Ata janë dëshmitarë dhe krijues të ngjarjeve që ndodhin në kohën e tyre, duke ndikuar në rrjedhat e saj dhe duke u përpjekur për ta kuptuar atë në mënyrë sa më të thellë. Shkrimtari i përdor përvojën dhe njohuritë e tij për të thurë vepra të reja, për t'i kapur momentet e rëndësishme dhe për ta bërë lidhjen mes të kaluarës dhe të ardhmes. Ky është një mision i madh për shkrimtarin, pasi ai përpiqet të mbledhë dhe të lidhë fragmente të shpërndara të kohës për ta krijuar një përshtypje të plotë dhe të gjerë për lexuesin.
Krijuesi letrar përfaqëson synimin dhe vizionin e tij për të ardhmen. Përmes fjalëve dhe krijimeve të tij, ai ndërton një rrugë të vërtetë dhe të qëndrueshme drejt të ardhmes, duke frymëzuar, informuar dhe ndikuar në lexuesit e tij. Kjo përgjegjësi e bën shkrimtarin një udhëheqës të kohës, duke shfaqur aftësi të jashtëzakonshme për ta ndryshuar dhe përshtatur botën përreth tij. Ai përdor fjalët për të ndërtuar ura mbi të kaluarën dhe për të ndjekur rrugën drejt një të ardhmeje të ndritur. Ky koncept thekson thelbin dhe rëndësinë e krijimtarisë së shkrimtarit në interpretimin dhe ndryshimin e botës në të cilën jetojmë.
4.
Këtë ese nuk mund ta çojmë tutje pa fjalët e Borhesit: "Fjalët janë kufijtë e shkrimtarit ndaj kohës; ai përpiqet të kapë rrethin e pafund të kohës në një varg të thjeshtë fjalësh." Ai i paraqet fjalët si "kufijtë e shkrimtarit ndaj kohës", duke shtuar se ky shkrimtar përpiqet ta kapë "rrethin e pafund të kohës në një varg të thjeshtë fjalësh." Kjo thënie reflekton thellësinë e ndikimit të kohës në krijimtarinë letrare dhe rolin e fjalëve si mjet për ta përballuar këtë sfidë. Borhes na jep një pamje të thellë të sfidave që krijuesi letrar përballet me kohën. Koha është një forcë e pashmangshme që ndikon në të gjitha aspektet e jetës dhe shkrimtari përpiqet ta zë këtë përvojë të pafund në një hapësirë të kufizuar të fjalëve. Fjalët janë mjeti i tij për ta shprehur kohën në trajta të ndryshme dhe për ta përshkruar rrethin e saj të pafund. Ky përkufizim i kohës si një rreth i pafund dhe shprehja e tij nëpërmjet fjalëve të thjeshta, na bën ta kuptojmë thellësinë e sfidës që ka shkrimtari përpara tij. Përmes një vargu të thjeshtë fjalësh, shkrimtari përpiqet ta përshkruajë, ta kuptojë dhe ta përcaktojë kohën në format që mund të kuptohen nga lexuesi.
Është ajo pamje e thellë e marrëdhënies së shkrimtarit me kohën dhe rolin që fjalët luajnë në përballjen me këtë sfidë.
(24 prill 2024)
0 comments:
Post a Comment