Kujtim STOJKU: Cikël poetik i vjeshtës

JU MUND TË MË QUANI

Ju mund t`më quani si të doni,

Edhe tradhëtar, sot kjo fjalë s`bën përshtypje,

Mund t`më thoni se amanetin e shenjtë e tradhëtoi,

Përtej kësaj hidhem tutje me dhimbje.

T`gjitha këto do t`i kundërshtoj sikur më lëvdoni,

Sepse askush s`mund të ma ndalojë këngën kurrë,

E di se melodinë time të gjithë e dëgjoni,

Që këndon përtej njeriut në çdo rrugë.

Asnjë mendje ngushtë s`ma pakëson hidhërimin,

Dhimbja nuk është patriotizëm,

Dhe kur gjethen e saj të mjerë e palos pikëllimi,

Për t`gjithë gënjeshtrat që askush s`i beson,

Në çdo derë mbillem i kuq si karafili.

Me delet e verbëra që ecin kuturu duke kullotur,

Duke kërkuar çdo ditë një banderolë të re,

Ashtu siç dridhet zemra e bariut,

Kur sheh se delja i pjellë një qengj me ngjyrë të zezë…

KUR UNË S`JAM

Kur vjen pranvera s`e di se pse zbehem,

Gjithë lulet, gjethet nëpër degë kanë shpirt,

Mundohem nga grumbulli i njerëzve t`mos ngjeshem,

As në ndonjë pellg që ndonjëherë është blu, e ti s`e ke dit`

S`ka kuptim t`më kërkosh se ku jam,

Në çdo gjë që merr frymë unë do t`jem,

S`ka kuptim t`ua thuash të gjithëve sesa i çmendur jam,

Kap gjurmët e hijeve të tua, mundohem t`mos më ikë asnjë…

 JETOJ

Jetoj në një copë tokë,

Që përshkohet nga rrugë t`pagabueshme,

Veçmas, bari e ka shkruar duke e thënë copë,

Me hijen e kërcellit janë shkruar gurët e bardhë,

Gërmat thonë e janë të dallueshme,

Kushdo mund t`i lexojë:

- Ndaloni e lexoni, por shikoni!

Ndaloni së kërkuari por shkoni!

Shikoje orën që ke në dorë,

Të tashmen e grryen duke e brejtur me ëmbëlsi,

Ty s`të ka shkuar ndërmend se ajo s`ka motër,

Pavarësisht se ti mund të rrish në shtëpi.

Ajo gjithmonë rrotullohet nga vetja,

Kur flet fillon e ngjitet ngadalë,

E pashë t`ngjitet përmes një fushe të zezë e s`mund heshta,

Ku s`kishte nevojë për yje në këtë natë,

Dhe ju për askund po pyesni më pas…

HELMI I NJERIUT

Një zë i brendshëm më tha

se mua do t`më shohësh n`mes yjesh,

Atëherë me t`vërtetë do të më tregoni për njerëzit e tokës,

Ata janë më të ulët se kafshët, kjo shihet,

Kryejnë gjëra t`neveritshme, mbylli sytë të mos i shohësh.

Ata edhe gjarpërit që prej Zotit është dënuar t`zvarritet,

E gjithë jetën e vet do të ushqehet me pluhur,

vetëm një dënim do t'ketë për të n'kët' botë,

Njeriu do t'ia shtypë kryet,

Pa pasur për të mëshirë kurrë.

Por kur njeriu mbi sojin e tij do të ketë pushtet,

Do të jetë më i tmerrshëm se djalli,

Do t`iu rrjepë për së gjalli me përdhunë,

E mbi ju si një hyjnor do t` ngrihet.

Për çudi, ju do të përuleni para kësaj krijese t`neveritshme,

Me pushtetin që i dhatë do t`iu shkelë me gëzim,

Me lojra të ndyra u`a mbush mendjen,

Se vetëm ai e ka këtë bekim…

Një ditë në pikun e vapës,

Gjarpëri prej etjes drejt burimit u zvarrit,

Një njeri i gjunjëzuar pasi piu ujë freskoi fytyrën dhe qafën,

Gjarpëri s`e harroi armikun e vjetër, pa u ndjerë i dha një kafshim.

Për çudi, atë që do t`u tregoj askush s`do ta besojë,

Kur njeriu u kthye t`shikoi se kush e pickoi në këtë vapë,

Prej helmit t`njeriut gjarpëri s`mundi të jetojë,

E përdrodh kular - kular e frymën e fundit dha…

VËSHTRIM KRIMINAL

Burrit nuk i kanë hije lotët thoshte një fjalë e vjetër, Ato duhet t`ngrijnë ose të avullojnë pa dalë nga qepalla e syrit, Edhe nëse t`vjen për të qarë kurrë të mos t`i shohë masakarai, Si i lig, atëherë më fort do ta shtrëngojë lakun për fyti.   Mirëpo kur lotët rrokullisen nëpër faqe si matrgaritarë, Unë sot s`shoh dobësi, por një aftësi njerëzore t`mahnitshme, E kur lotët me nxehtësinë e tyre faqet i lajnë, Kur t`iu shohin kështu, do t`u vjerë keq për ju, kjo është
e habitshme.   Kjo fjalë e urtë për çudi sot mësa duket ka zënë vend ndër mite, A me t`vërtetë kuptimi është se si puthemi në këtë kohë kurvë? Prej shekujve një shtrigë e etur gjakun na thithte, E sot përsëri n`shekullin XXI fajin e kam po unë.

Si rebel i mendimit, mendja nga s`më bridhte, Kafshët, shtëpitë dhe makinat a dinë t`qajnë vallë? Përveç zhurmës së shurdhët që mua të mjerit gjithë fajin ma hidhte, Kurvat e pushtetit prej mëkateve i mbështillte, dhe një pluhur ngrihej lart,   Dikush mund t`më thotë se edhe ata qajnë por s`e kanë
nga dhimbja, Nga kjo dashuri e çmendur kisha vënë duart në kokë, Shikimin e dritës së syve të ngrirë ua shihja, Ritmin e trokitjeve të zemrës ua numëroja në gjoks.   Oh! Mos m`keqkuptoni kur me ju kështu flas, S`është një mizë e rastësishme n`syrin tuaj, as një grimcë pluhuri, Por është verbëria që s`të le t`shikosh asnjë çast, E prandaj n`këtë lloj halli sot ka ra burri, Lotët i fshin tinëz e s`do ta shohin se është duke qar`…   Për këto t`qara ndër ne unë një fjalë tjetër s`ua thashë, Se nga këto dhimbje i gjithë gadishulli dridhet, Shkrihet duke u bashkuar në një klithmë t`thellë gjithçka, E kjo është një pëshpërimë që tërhiqet thellë, por deri n`asht ndihet…  

Read More

Mentor Thaçi: DARDANI OJ NÂNË, A PAVE

Dardani oj Nânë, a pave

edhe ti si naltë kështjella,

kur me hasmin frontin ndave,

ikën cubat prrojeve t´thella?!

Shpesh iu the miqve oj Nânë,

se me Serbinë, jo besë nuk ka,

dje edhe vetë ata e panë,

sa i pa besë âsht qyqani shkja!

Mos na bini n´qafë krejt kot,

ne që jemi vetë Djepi i juej,

mos na nxitni pashë nj´atë Zot,

nga një Trung me u bâ të huej!

A e patë ju vetë o miq,

se kush e nisi e qysh ia krisi,

krejt tinëzisht, terroristë t´ligj,

Serbia vetë planin kurdisi!?

Po qysh bre miq shpiat e Zotit,

i kanë kthye në kazerma,

Manastiret depo t´barotit,

e n´tjetrën anë po quhen vlera!?

Një herë t´vetme nuk na besuat,

në çfarë halli jemi si Shtet,

na gjobitët e na ndëshkuat,

krejt njëanshëm e pa të drejtë!?

Për nj´atë Zot oj NânëLoke,

ç´janë k´to zhurma nga do balosha,

studiove gaz bre, para bote,

u bânë n´lehje k´ta kodosha!?

Po qysh bre dilet në krah hasmi,

tue tentue me na shitë mend,

deri sot marrja kënd s´e plasi,

po n´mes tonin ata s´kanë vend!?

Lidhi qentë mos t´lehin kot,

pashë nj´atë Zot që na dha jetë,

se në mos i lidhësh sot,

nesër dalim të lidhun vetë!

...

Mentor Thaqi

27-28 Shtator 2023

Read More

Prend BUZHALA: LOTI I NATËS DHE PSHERËTIMA E HAPËSIRËS

(Tregim paragrafik), 44

Isha në luftë me vetveten: si t'i harmonizoja e si t'i qetësoja dy bishat brenda meje. Në hapësirën e padukshme: në njërën anë qëndronte luani, në tjetrën tigri. Mu desh ta përsos artin e frenimit. Luanit ia hoqa zemrën e trimërisë, kurse tigrit shpirtin e egër. Tashmë, sa herë zemërohem, s'ka më flakë të dikurshme, s'ka më pakënaqësi të vrullshme kundër padrejtësisë, si dikur. Luanin e kanë zënë sëmundjet e kohës dhe s'ka si të kurohet. Është verbuar nga ethet. Është qetësuar plotësisht. Në të vërtetë, janë ethet e zemrës sime. Edhe ana tjetër është shuar pothuajse plotësisht: kur më kapte tërbimi, i hipja në shpinë tigrit, atij tigrit të brendshëm, dhe bëja kërdinë, qoftë në luftë a në paqe. Të dy bishat më qortuan: "Je i lodhur, më asgjë nuk mundesh. Shko në një qoshe. Lëre kohën të dëshmojë për të mirat e të këqijat tua". Në terr, kur ndalem dhe përsiat, shikova edhe njëherë në brendinë time dhe pashë vetëm mburoja, pengesa, gardhiqe, bllokime rreth kështjellave të krenarisë sime, ndalim-qarkullime të vetvetes... Nata po lotonte. Hapësira përreth meje po psherëtinte.

(27 shtator 2023)

Read More

Kujtim STOJKU: Idealisti

   (Pjesë e shkëputur nga libri në proces)

Dhimbsuria nuk i bën njerëzit përtacë të përlotur, me moral të dobët ose spektatorë pasivë; por indvidë që do të marrin përsipër dhimbjen e të tjerëve, edhe kur t`u jepet mundësia për të kaluar një veprim shumë të vështirë, duhet ta bëjnë atë në gjendjen e anonimitetit.

Dacher Keltner

Ishte një ditë e vranët pranvere që pritej të binte një re shi, dhe më pas do të dilte dielli nga pas reve të zbrazura të cilat do të ndryshonin ngjyrën nga gri në të bardhë. Ergysi, sapo kishte dalë nga drejtoria e policisë, dhe po ecte i menduar në trotuar, pa ombrellë në dorë, me vështrim mbi pllakat e trotuarit ishte zhytur në botën e vet, dhe nuk po i ndjente pikat e qelibarta të shiut që filluan të pikonin prej reve. Transferimi në një sektor tjetër e kishte bërë më të mendueshëm se më parë, por kjo ishte një gjendje e tillë shpirtërore që pas disa ditësh ndryshon kur ambientohesh me vendin e ri të punës. Në mendje po bluante mendimet, duke i krahasuar me mendimet e njerëzve të penës që ai kishte lexuar, dhe tani që po ecte në këmbë për t`u paraqitur në detyrën e re, ju kujtua Dacher Keltner me këtë thënie që ai e kishte ngulitur mirë në mendje, si ato vjershat që mësuesi t`i jepte t`i mësoje përmendësh në shkollë. Me këtë thënie që po e bluante me mendjen e tij, po bënte anologji për të arritur në një konkluzion më të saktë. E nëse ai do të mendonte se kjo ishte më e mira, nuk do të habitej se kishte arritur më të gabuarën. Pra, mendja i kishte bluar bosh si mulliri pa kokrra. Duke qenë se ishte një nëpunës i zbatimit të ligjit, kishte arritur në disa konkluzione që i bluante në trurin e tij, dhe rrallë shprehej në biseda midis kolegësh, të cilët edhe nga padija, por edhe për ta bërë të shprehej, e pyesnin qëllimisht.

Meqenëse ishte pjesë e strukturës së oficerëve të zbatimit të ligjit, më shumë kishte të bënte me anën e keqe të shoqërisë njerëzore, që të ndëshkoje njerëz që shkelnin ligjin, në radhë të parë duhej të ishe mbi nivelin mesatar të shoqërisë. Mirëpo këtu ishte edhe ngërçi më i madh i zbatimit të ligjeve që buronin nga kushtetuta. Në fund të fundit, që kur shoqëria njerëzore zbriti nga degët e pemëve duke u grumbulluar nëpër shpella, krijoi edhe filozofinë e ndëshkimit për ata që shkelnin zakonet dhe rregullat e komunitetit. Gjatë rrjedhave të shekujve, ky ndëshkim mori një emërtim që arriti deri në ditët e sotme: mund ta quajmë me plot gojën, filozofia e ndëshkimit penal.

Kjo lloj filozofie, i referohet shqyrtimit rigoroz të origjinës, shtrirjes dhe vlefshmërisë së dënimit në dimensione të ndryshme. Filozofia e ndëshkimit përfshin përcaktimin e konceptit të dënimit dhe të vlerave, qëndrimeve dhe besimeve të përfshira në të, si dhe justifikimin e imponimit të një barre të dhimbshme mbi dikë, që ka shkelur këto rregulla dhe zakone të vendosura nga një komunitet që banojnë në një territor të caktuar. Pra, e thënë me pak fjalë kur dikush kryen një faj, ai duhet të ndëshkohet për atë që ka bërë. Ligji është mëshërimi i çdo gjëje që shteti të funksionojë në mënyrë të përkryer, dhe një njeri i zbatimit të ligjit duhet t`i mëshirohet vetëm Zotit dhe ligjit.

Filluan të pikonin nga retë disa pika shiu dhe ai nuk nxitoi për t`u strehuar nën një strehëz, apo të ulej në një lokal që të mbrohej nga shiu. Megjithëse pikat e shiut ishin të rralla, ngriti kokën dhe vështroi nga qielli, retë ishin ngjyrë gri dhe sipas mendjes së tij mendoi se ato shumë shpejt do të zbraznin barkun e tyre, e shiu do të binte rrëke mbi pemët e sapo çelura dhe barin e njomë, që si një fustan i gjelbërt me lule të shumëllojshme kishte zbukuruar vendin. Vazhdoi të ecte pa u merakosur nga pikat e shiut që po binin, por iu duk sikur ato e përkdhelnin. Mendimet i vinin njëra pas tjetrës duke u munduar që t`i kuptonte më thellë kushtet e pasqyrimit historik të kësaj  filozofie, e cila shumë pak njihej nga të tjerët, për arsye se as që e kishin vrarë mendjen që ta njihnin këtë filozofi, por ishin mjaftuar me aq sa kishin mësuar, dhe me ato njohuri të cekëta vazhdonin të punonin. Pak ishin ata që akoma vazhdonin të qëndronin akoma mbi libra, por dhe ata as që i shkonte kujt ndërmend që t`i dëgjonte.

I rendiste me radhë tre shkollat e njohura bazë të ndëshkimit ligjor, që nga ajo që njihej paraklasike, shkolla klasike dhe pozitive. Kjo filozofi, është studimi i konceptit të ndëshkimit, dhe përkufizimet e saj të zbatimit burojnë sipas arsyetimit praktik. Diskutimet filozofike për këtë çeshtje kanë vazhduar dhe vazhdojnë edhe sot për të kuptuar ndëshkimin ligjor, dhe në thelb shtrohej pyetja se çfarë është ky ndëshkim, dhe cili është justifikimi i tij?

 I përmblodhi edhe njëherë me mendët e veta shkurtimisht këto tre shkolla pa u ndalur gjatë në secilën prej tyre. Ato ishin më tërheqëse se tjetra.

Nxorri paketën nga xhepi dhe ndezi një cigare. Mendimet si ato bletët që mbledhin nektarin në çdo lule po harbonin të çakërdisura, duke humbur nën oshëtimën e hapave mbi pllakat e trotuarit.

Ka shumë vepra akademike në lidhje me këtë lloj filozofie. Para së gjithash, Durkheimi, babai themelues i sociologjisë, këto i sheh të lidhura ndërmjet formave të shoqërisë dhe formave të ndëshkimit. Mbi bazën e Durkheimit, mendohet se Speirernbergu dhe Garlandi fokusohen midis metodave të trajtimit të kriminalitetit dhe aspekteve të tjera të kulturës. Në anën tjetër, Karl Marksi, filozof dhe ekonomist i madh politik, zhvilloi një ide në marrëdhëniet për natyrën e ndëshkimit, e cila bazohej në tezën e tij kryesore mbi strukturat shoqërore kapitaliste. Ai mendonte se, institucionet e ligjit janë formuar për të paralelizuar marrëdhëniet e prodhimit, për të mirëmbajtur sistemin kapitalist. Për më tepër, penologët marksistë e kanë argumentuar këtë dënim se rregullon ofertën e punës; kjo pikëpamje u parashtrua në vitin 1939 nga Rusche dhe Kirchheimer në “Ndëshkimin dhe Strukturën Sociale”. Në diskutimin e Historisë së ndëshkimit në Evropë nga shekulli i 13-të deri në zhvillimin e kapitalizmit, autorët e perceptojnë ashpërsinë e dënimit si të lidhur drejtpërdrejt me vlerën e punës. Kështu që, për ashpërsinë e dënimit, argumentojnë ata, është relativisht e butë kur puna është e pakët dhe vlera e saj lartë, ndërsa kur puna është e bollshme, ndëshkimet bëhen më intensive (Hudson, 1996). Por vetvetiu i drejtonte vetes pyetjen se a mund të ndreqet një njeri duke e burgosur? Nga mendimet e shkëputi një përshëndetje nga ana tjetër e trotuarit:

- Tungjatjeta Ergys. Paske rënë në të thella or burrë sikur ke gjithë hallet e botës.

- Ç`kemi Sidrit? Si je? Nga shtëpia a janë mirë? - Sidriti ishte një shok i fëmijërisë.

- Mirë, mirë janë, - u përgjigj ai. - Si thua, ta kthejmë nga një gotë birrë?

- Herë tjetër se po nxitoj për në punë.

- Atëherë mirëupafshim, - e përshëndeti Sidriti duke ngritur dorën.

- Mirëupafshim - ia ktheu ai, dhe vazhdoi të ecte duke bluar mendimet e veta.

Për më tepër, tradita marksiste kishte të bënte me pyetjen bazë ‘pse burg?’ Në të kundërt për këtë, “Disiplina dhe ndëshkimi” i Michel Foucault: “Lindja e burgut” (1977) ofroi një analizë më të thellë të raportit ndërmjet formave të dënimit dhe shoqërisë në të cilën ato gjenden. Ai identifikoi një “racionalitet penal” emergjent; që e përshkroi një jo, të thjeshtë si dukuri e ndëshkimit por e dënimit. Pra, kemi një kompleks teorish, institucionesh, praktikash, ligjesh dhe pozicionesh profesionale, të cilat kanë për objekt sanksionimin e shkelësve. Solli ndërmend kriminologun e njohur dhe studiuesin Hudson (1996), i cili, prezanton debatet thelbësore në fushën e “penologjisë së studimit të teorive të ndëshkimit”.

Ndëshkimi ligjor është një komponent themelor dhe thelbësor i jetës sonë të përditshme. Sjellja sociale është formësuar nga përdorimi i ndëshkimit si dhe reagimi i shoqërisë ndaj tij (Carlsmith, 2006:437). Por Sherlok Holmësi kishte thënë: “Rreziku është bashkëudhëtar i profesionit tim… Ky nuk është rrezik por asgjesim i plotë. Ju i keni zënë rrugën jo një njeriu, por një organizate të madhe mafioze të cilën nuk jeni në gjendje ta ndalni. Nëse nuk hapni rrugë, do t`ju shtypin me këmbë”.

Ky personazh, i krijuar me mjeshtëri nga pena e Artur Konan Dojlit, ishte aq domethënse dhe e vërtetë, tamam sikur ta kishte shkruajtur sot. Iu kujtua një ngjarje nga puna e tij e përditshme që tashmë i ishte kthyer në një mërzi që me zor po e duronte, e kjo vetëm e vetëm se donte të njihte më thellë karakterin e individit social që abuzon duke shkelur ligjin, dhe në vënd që të ishte para drejtësisë, këtij individi jo vetëm shpirti, por edhe shpina i ishin kërrusur nga mëkatet, nuk ishte i deformuar vetëm shpirtërisht, por edhe fizikisht. Para këtij personazhi neveritës përuleshin të gjithë, qeveritarë, deputetë dhe ministra, dhe kur vinte puna për zbatimin e ligjit, ligj më s`kishte, atij i kishte mbetur vetëm emri. Dhe gjithë ato që ai kishte bluar me mendjen e vet deri më tani ishin dokrra në erë sepse s`donte t`ia dinte askush.

Hyri në një bar - kafe që ishte në anën e sipërme të trotuarit për të pirë një kafe se gojën e kishte helm nga duhani. Sa hyri brenda, një muzikë e ëmbël i ndryshoi menjëherë gjendjen shpirtërore. Tingujt e magjishëm të Vivaldit iu dukën se e përkdhelnin. U ul në tavolinë dhe porositi një kafe dhe një shishe ujë. Tingujt e katër stinëve përhapeshin me embëlsi, dhe ai u mundua të gjente se cila pjesë ishte kjo që po luhej tani. Patjetër që duhet të jetë “Vera” - tha me vete. Përmes tingujve shpalosej një stinë që të përvëlonte dielli. Bariu me kopenë e tij janë nën hije, dhe befas fillon e fryn një puhizë e lehtë.

Kamarieri, solli kafenë dhe ujin, dhe pasi i vendosi mbi tavolinë, u largua. Në të vërtetë kjo muzikë ishte e mrekullueshme, dhe iu kujtua një thënie e Darvinit që kishte thënë për muzikën: “Ai thoshte se njerzimi mësoi ta krijonte muzikën dhe të kënaqej prej saj shumë më parë se të zhvillohej aftësia e të folurit. Ndoshta, prandaj na prek aq thellë muzika. Në shpirtrat tanë është ruajtur kujtesa e turbullt e atyre epokave të mjegullta, kur bota përjetonte fëmijërinë e saj të hershme”.

Nndezi një cigare dhe sodiste pikat e shiut që binin. Si i vinte njëri mendim nuk i vinte tjetri. Ndoshta kishte bërë zgjedhjen e gabuar në këtë profesion të vështirë dhe nuk e bënte dot. Të gjitha fjalët e bukura që u ishin thënë në fillim i kishte marrë era, kurse tashmë ishte zhgënjyese me ralitetin që po përballej. Çfarë e shtyri atë që të bëhej pjesë e organizatës policore? Moa vallë Idealizmi i nxitur nga librat që kishte lexuar? Apo dëshira për të shërbyer? Por më e pakta ndoshta ishte motivi altruist. Kush mund ta dijë, ndoshta kishte më shumë motive personale. Kjo ishte ëndrra që arriti të zgjedhë këtë rrugë të vështirë që në fillim i ishte dukur se kundërmonte erë lulesh, por në të vërtetë ajo kishte me shumë kurthe, ndoshta humbja e pafajsisë ishte e madhe, dhe jeta reale i kishte të largëta idealet dhe ndryshimet romantike...

Read More

Kujtim STOJKU: Hakeri etik

( Nga libri në proces)

Pas gjysë ore, Ergys Stenja u bind se Bergimi për një kohë të gjatë kishte qenë me këmbë në varr. Të rejat e tjera ishin se, ai prandaj kishe këmbëngulur aq shumë të afrohej me të.

Pasi thithi edhe njëherë cigaren e fryu tymin mbi monitorin e labtopit. Iu shfaq tabloja e një klubi të bardhë, dhe atj iu duk se mbi tastierë u bë një grumbull i madh dhe më pas u përhap në të gjithë tavolinën.

Njohuritë e Ergysit në teknologjinë kompjuterike nuk ishin kushedi se çfarë, ishin ato njohuri bazë për përdorimin e tij.  Ai dinte ta ndizte e ta fikte kompjuterin duke përdorur tastierën, të ruante dokumentat, por nuk dinte se kur kompjuterin e sulmomin hakerat dhe hynin në skedarët e trurit të tij. Ishte e çuditshme se si Bergimi nuk shqetësohej që të mbrohej nga këto hakera duke vendosur një kod të ri.

- Dikush është budalla ose nuk është budalla, është budalla ose nuk është budalla, - murmëriti ai.

Por, e shihte se diçka nuk shkonte në kompjuterin e tij dhe kjo e shqetësonte. Dikush, kishte hyrë në kompjuterin e tij për të marrë informacione, por se si kishte ndodhur ai s`mund të thoshte asnjë fjalë.

Hakera me emra të ndryshëm në shumë lloj mënyrash kontaktojnë me ju dhe iu hakojnë. Ky lloj hakeri nuk është asgjë tjetër vetëm se një haker etik. Detyra e këtij hakeri është t`iu provojë se sa lehtë e ka të hyjë në llogarinë tuaj. Pra ai provon, dhe nëse s'ka ndonjë pengesë serioze, atëherë tenton të hyjë në sistemeni tuaj kompjuterik për të marrë informacionet që ruhen në trurin e tij.

Nëse një labtop e vendosim para hetuesit në zyrën e prokurorit, atëherë ai duhet të mendojë si kompjuteri. Do të kishim të njëjtën gjë nëse një oficer i sigurisë nga tavolina përmes monitorëve kontrollon sigurinë e tij. Është më se e saktë se sulmi i organizuar, kushdo që e sheh në monitor do të binte lehtë në mendime duke kaluar më pas në një depresion të thellë.

Bergimi, më vonë mbante llogaritë dhe dokumentacionin për të cilën edhe u pagua. Por sa u pagua, dhe të kujt ishin ato dokumenta nuk e dimë.

Përshembull, Valtid Brezhdani paguhej pesëqind mijë lekë në muaj, plus edhe dy qind të tjera që i merrte nga puna jashtë orarit bëheshin shtatëqind. Në dekleratë përmendej edhe hetues Lavdrimi i cili paguhej pesëqind euro në muaj, të gjitha këto i përmendëm me që ra fjala. Për shembull në maj të vitit që kaloi ai kishte marrë edhe një mijë euro në muaj për disa shërbime shtesë. Kolona e shërbimit ishte vetëm me shifra, që padyshim ishin kode e hajde ta merrje vesh se çfarë shërbimesh kishin qenë, por nuk ishte e vështirë t`i vërtetoje ato se ishin skedarë të një drejtorie tjetër. Bergimi për kohën që punoi aty, me atë humorin e hollë që e karakterizonte u bëri një përshkrim të hollësishëm shërbimeve të kësaj drejtorie duke e quajtur: “Camorra”.

Ergysi, i pa me vëmëndje përgjatë kolonës mbiemrat dhe pseudonimet. Doli se të shumtët ishin të afërm dhe ortakë të biznesit Be&CO. Ndoshta gërmat e para kapitale kishin të bënin me emrin e tij, ose me diçka tjetër. Kurse të tjerët ishin policë dhe prokurorë. Bergimi për të arritur në pozicionin që kishte si një nga oficerët e lartë të Ministrisë së Brendshme kishte ndjekur rrugën duke kaluar nëpër gjirizet e qytetit.

Nëse Bergimi kishte arritur si drejtues i lartë në tregun e zi të shërbimeve policore, ai fshehtësinë e mendonte të panevojshme. Natyrisht që ishte budallëk që të mbaje të fshehta kur vetë ishte i lidhur me biznesin. Këto tashmë ishin të provuara. Me të tilla prova të mbledhura kundrejt tij, edhe burgjet nuk du të kishin më frikë. Mirëpo ata nuk do ta kishin këtë luks që të shkonin në burg e të dilnin prej andej, sepse gjatë rrugës një nga një do të zhduknin njëri - tjetrin...

Read More

Përflakje mendimesh nga Prend BUZHALA

KODI I NDERIMIT DHE SERVILIZMI NDAJ TË HUAJIT

(Replikë me realitetin)

Nderimi ndaj të huajit është Kod i Nderit te shqiptarët. Të gjitha kombet mburren me këtë kod, porse ndër shqiptarë ai merr një vlerë të veçantë jetike, ekzistenciale e esenciale, duke i identifikuar aty të vërtetën, sinqeritetin, dhe, mbi të gjitha, atë që mund të quhet e mira e përbashkët dhe më e madhja, që nga antika aristoteliane te vepra e tij “Etika e Nikomahut".

1.

Se Kodi i nderit është rrënjosur thellë në jetën shqiptare, i gurëzuar ndër shekuj; se këtij kodi ai i ka kushtuar rëndësi e vëmendje të veçantë, dëshmon edhe "Kanuni i Lekë Dukagjinit", ku libri i tij i tetë quhet "Ndera". E kanë çmuar shumë edhe të huajt këtë kod, sidomos nderimin ndaj të jashtmit, të largëtit, siç është J. G. von Hahn (libri "Nëpër viset e Drinit" f. 129, Tiranë 2001). Shqiptarët janë të kujdesshëm ndaj të huajve, pa asnjë interes, sepse ky është kod i tyre etnik dhe etik.... deri e ajo thënia proverbiale kanunore, si personifikim për mikpritjen: “Shtëpia e Shqiptarit është e Zotit dhe e mikut”. Shqiptari nuk është ksenofob, por as ksenofil. Mirëpo, ka ndër këta të huaj, që, kur shkruajnë për shqiptarët, duke e vërejtur se janë tejet të sjellshëm ndaj të tjerëve, ata janë grindavecë m të vetët, se bëjnë çmos kundër njëri-tjetrit, se e kanë në gjene për të mos shkuar mirë njëri me tjetrin (Clarisa de Waal: “Shqipëria pas rënies së komunizmit”, botuesi AIIS - Tirana Times, 2009, Tiranë).

2.

Ndryshe, nga ky kod, ka krejtësisht tjetër përmbajtje nderimi i politikanëve shqiptarë ndaj politikanëve të huaj, të cilët e bëjnë për interesa vetjake. Madje, te shqiptari, profilizohet në dy lloje politikanësh: refuzues dhe servilë. Politikanët kërkojnë besnikëri servile ndaj pushtetit, dhe traditat negative të servilizmit tashmë janë ngurosur ndër ne. Kësisoj, nderimi i biznesmenëve ndaj politikanëve e ndaj të huajve, për t'u bërë të pasur, merr karakter servil, dhe nuk e thonë vetë ata më kot, siç e thotë Epikuri i moçëm: "Në jetën tënde të lirë nuk mund të fitosh shumë pasuri, sepse kjo nuk është e lehtë të bëhet pa servilizëm ndaj turmave apo monarkëve."

Në fakt, është përpjekje e secilit prej nesh veç e veç, po edhe e tërë shoqërisë, në përgjithësi, që përpiqemi për të qenë njerëz të shkëlqyer, të mirë, njerëz të ndershëm. Janë edhe dy aspekte që ndërlidhen me këtë kod: a) raportet në mes atyre që kanë dhe të të varfërve” dhe b) a duhet të jesh i ndershëm vetëm për shkak të frikës për t’u përmbajtur nga veprimet kriminale apo të dënueshme, apo do ta përqafosh ndershmërinë për shkak të ndërgjegjes së formuar si njeri? Gjatë shekujve njeriu ka shfaqur prirjet e tij lakmitare, dhe, sigurisht, që edhe librat e shenjtë, edhe kanunet a ligjet kushtetuese, ndër shekuj, formulojnë kërkesa të rrepta, për ta frenuar këtë lakmi me anë sanksionesh dhe për ta formuar njeriun si personalitet i lirë e i ndërgjegjshëm. Nëse te jo pak libra të shenjët lexojmë versete frikësuese (siç është bjerrja e parajsës apo e xhenetit); Kanuni e shikon praktikën etike në kuadër të ndërgjegjes shoqërore. Ja si e formulon te nja dy paragrafë:

§.598. "Ndera e mârrun nuk shperblehet me gjâ, por a me të derdhun të gjakut, a me të falun fisnikisht (permbas ndermjetsis së dashamirve të mirë).

§.599. I korituni kà deren çilë perkah ndera: peng s'shtron, pleq smêrr, gjygj slypë; giobë s'mêrr. Burri i fôrt mêrr gioben vetë.”

3.

Nënshtrimi përulës dhe nderimi si kod e modestia, dallojnë. Politikanët servilë nuk janë të besushëm, sepse janë të pabesë jo vetëm ndaj të vetit, po edhe ndaj të huajit.

Nuk është e habitshme pse, në situatat që mbizotërojnë në shoqëri të tilla, si kjo jona, të ketë sjellje ekstreme: servilizëm dhe refuzim, urrejtje ndaj të vegjëlve dhe revoltë tek ata që janë të shtypur, luks (i politikane dhe të pasurve) dhe varfëri, përulje deri në nënshtrim (tek të parët ndaj padronëve) dhe krenari të ligjshme, tek të dytët, krenari dhe ngathtësi ek të parët dhe gjallëri veprimi e krijim besimi tek të dytët, injorancë dhe besëtytni tek të parët dhe mendje e lirë dhe e hapur tek të dytët, fanatizëm e përhapje të armiqësisë dhe përçarjes, tek të parët dhe afrim, solidaritet njerëzor e përkushtim ndaj vlerave shoqërore tek të dytët, shpirti i korruptuar (tek të parët) dhe cipa e nderit tek të dytët. Qeveritë tilla servile e të korruptuara, dhe strukturat e brendshme i kanë të kalbura e pa dinjitet: ata i mban të bashkuar nj autoritet abuziv. I neveritur nga sjelljet e tilla, Shekspir klith te një vepër e tij: "O zuzarë, gjarpërinj, qenë, që fitoni aq lehtë për t'i bërë lajka çdo njeriu!"

4.

Ata që ndjekin shkallët e hierarkisë politike apo biznesore, nuk është e habitshme pse sillen aq butë e "me nderim" ndaj përgjegjësve të tyre dhe me arrogancë e tërbim ndaj vartësve të tyre. Këtë e kishte vërejtur Theodore Roosevelt, president amerikan: “Një politikan shpirtvogël, me kapacitet të ulët dhe në një mjedis të kalbëzuar, është krenar që vepron si një mjet servil ndaj njerëzve më të këqij se ai, por që janë më të fuqishëm e më të aftë se ai”.

Në kushtet e tilla, të djeshme e të sotme, ku servilizmi maskohet si nderim, nuk është e habitshme pse gënjeshtarët marrin poste drejtuese, pse ata çmohen më shumë ndaj të huajve të fuqishëm, me parime e pa parime, pse ata që duan ta ruajnë parimin dhe nderin, etiketohen me epitetet më të paprincipta e me tërbim të papërmbajtur nga ajo lagje e servilësh dhe gënjeshtarësh. Satiriku dhe humoristi anglez, Henri Fielding, kështu karakterizon situatën shtypëse të një hierarkie të mendësisë së tillë: “Ashtu siç është natyra e një dragoi të gllabërojë zogjtë e vegjël, ashtu është natyra e disa mendjeve që të shajnë dhe tiranizojnë njerëzit e vegjël; ky është mjeti që ata përdorin për të shpërblyer veten për servilizmin e tyre ekstrem dhe përbuzjen ndaj eprorëve të tyre; sepse asgjë nuk mund të jetë më e arsyeshme sesa që skllevërit dhe lajkatarët duhet të vendosin të njëjtat taksa për të gjithë ata që janë poshtë tyre, e, nga ana tjetër, ata vetë ua paguajnë të gjithë atyre që janë mbi ta.”

Për të parët, servilët, nuk vlen etika e fortë. Servilizmi shfaqet në trajta të ndryshme (bindje deri në adhurim të verbër, shërbim me përulje ndaj padronit e jo ndaj popullit), dhe, sjellja e tillë shoqërore, gjithmonë prodhon autokraci. Autokracia nuk ushtron format demokratike të ndërgj4egjes vepruese, por format e edukimit të stërkequr të përuljes, të cilat prodhojnë, madje, banda kriminale, turma të dëshpëruarish që jepen pas sjelljeve asociale, alkoolizmit, drogës etj. Qëllimi kryesor i një regjimi të tillë, është sundimi me format më perfide mbi turmat, për t'i zhveshur nga nder, për t'i shtyrë ata që të mos mendojnë për politikat e padrejta, por për gjëra triviale të turbullirave të ndërgjegjes.

Ende fjala servilizëm i ruan rrënjët nga etimologjia e saj (nga latinishtja: skllav, nënshtrim pa asnjë dinjitet e pa krenari). Mu ashtu si e përkufizon edhe Fjalori i shqipes:

“Njeri pa karakter që u përulet orë e çast e u bën lajka më të fuqishmëve për t'u hyrë në qejf e për të pasur përfitime vetjake; puthador.”

Për fat, në jetën tonë të përditshme, në atë shoqërore dhe politike, i njohim ata që kanë dinjitet, kod të fortë të nderit dhe sjelljes shembullore e me edukatë.

(9 korrik 2023)

LUTJE KUNDËR KOHËS SË LIGË

(Poezi e përshpirtshme), 1

Zot, si na e mundojnë këtë kohë

ëndrrat e liga,

mbetet pa ndjesi,

i zihet fryma.

Koha përpiqet të bërtasë të madhe,

por zëri i mungon.

Këtë kohë e sulmon shpirti i lig

për ta përmbysur për tokë.

Frymë çmendurie

e fut jetën në një rreth të hekurt.

Kjo kohë i humb fëmijët e vet,

si perënditë antike i ha foshnjat që i lind.

Dhe pret Lavdinë Tënde

kur të shfaqet

me një kurorë drite.

O Hyj i Tejetlartë,

mallkoji këta demonë ëndrrash të liga,

ti e ke dashurinë të pafund,

për ta derdhur zemërimin tënd

mbi ligësinë,

le të na shfaqet ai vegim prej shpirtdielli.

Bëj që e keqja të mos ketë pushtet

mbi linjën tonë të gjakut,

të shembet ajo Besëlidhje e të Keqes,

le të na bësh aradhe engjëjsh

për të na dërguar drejt Besëlidhjes së Dritës.

Shpalle këtë çast kundër kolonave të dështimit.

Shpalle këtë kohë, të lirë nga zinxhirtë e skllavërisë.

Amen!

(8 korrik 2023)

KANUNET TRIBALE TË LËÇITJES NDËRKOMBËTARE

(Replikë me realitetin, ose propaganda gebelsiane kundër Kosovës)

Të gjithë flasin për (sh)tensionimin e gjendjes në Kosovë, më saktësisht, në Veriun e Kosovës.

Janë vënë në veprim: Bashkësia Ndërkombëtare (BE, SHBA) me emisarët e tyre specialë; ekipet negociatore, qeveritë e Serbisë e të Kosovës, dhe, natyrisht, edhe ajo e Shqipërisë.

Secili në mënyrën e vet. Aty janë Eulex, KFOR, përtej, në Serbi, ushtria në gjendje gatishmërie dhe xhandarët serbë. Mandej shfaqet një kamion me armë që e zë policia e Kosovës, vijnë lajmet për autoambulanca me armë serbe për t’i vendosur nëpër republikat kishtare serbe nëpër “Kosovo i Mtohija”: për ta mbrojtur popullin “e rrezikuar serb”.

Vepron, pra, edhe policia e Kosovës. por ndërkombëtarët nuk duan ligj modern për t’i ndjekur kriminelët, se dënimi i tyre “është masë e njëanshme”! Nuk do as kryeministri shqiptar, duke u përtallur edhe me një figurë legjendare nga historia shqiptare, siç është Oso Kuka. Atëherë, pse kaq shumë frikë nga një njeri i vetëm pa armë e pa municion, siç qenka ai “Oso Kukë” i rrethuar me KFOR, polici e banda serbe?!

1.

Duket sikur të gjithë këta duan të angazhohen për ta stabilizuar situatën (siç thuhej dikur), por, në të vërtetë, po i ndezin fitilat dhe më shumë.

Edhe ky (sh) tensionim i ka kanunet e veta, në daç primitive në daç moderne.

Përse, ç ‘hyn Kanuni këtu, mund të pyesë dikush.

E, po, kryeministri shqiptar na e kujtoi.

Madje, na e kujtoi Kanunin e Lëçitjes: izolimin nga Bashkësia Ndërkombëtare.

Veç sa nuk e tha se Kosova jeton në bazë të Kanunit, d.m.th., në bazë të ligjeve primitive, sepse shqiptarët e Kosovës nuk dinë të bëjnë shtet, prandaj duhet t’i sundojë dikush tjetër: nuk ka rëndësi në është ai serb, apo “bashkësi ndërkombëtare...”, veç jo “kosovarët”. E kemi dëgjuar këtë propagandë për një shekull rresht nga Serbia: shqiptarët janë “njerëz me bisht” e ata duhet “t’i qytetërojë Serbia”!

2.

Bashkësia Ndërkombëtare e vuri në zbatim Kanunin primitiv të sanksioneve ndaj Kosovës: ose bëni si të themi ne, ose do të dënoheni! Në komenet telvizive dëgjohen edhe kjo fjali apokaliptike: “Ose bëni çka thotë Armerika, ose do të zhdukeni nga harta e dheut”!

Dhe, “natyrisht”, erdhën dënimet e para të një Bashkësie tribale që shitet si Bashkësi Ndërkombëtare, në bashkëpunim me Serbinë dhe Shqipërinë. Që ky Kanun të jetë “më efikas”, edhe kryeministri shqiptar zbatoi sanksionet lëçitëse: jo mbledhje me qeverinë e Kosovës. U lëçit vëllau “i vogël”.

E, po, në izolim lëçitës primitiv evropian, po jetojmë që prej pas luftës.

Madje, vetë SHBA kanë këso sanksionesh edhe më drastike: me sa jam në dijeni, ata nuk i njohin bankat e Kosovës atje! Edhe epoka digjitale e “internetit botëror”, për t’i kënaqur apetitet e Serbisë, Kosovën e qytetet e saj i shënon si “hapësirë serbe” a në daç si “botë serbe”! Vetë Bashkësia Ndërkombëtare po i fryn këtij zjarri linçues e lëçitës primitiv: e si u dashka Kosova të jetë e barabartë me botën?!

Ruana Zot!

3.

A nuk ishte kështu edhe gjatë viteve '80, pas demonstratave shqiptare të vitit 1981? Gjeneratave të vjetra do t'iu kujtohet ajo propagandë histerike e tipit gebelsian për shpifjet më monstruoze për dhunime, thyerje varrezash, frikësime nga shqiptarët (apo “šiptari”, siç thonë me një emërtim pezhorativ serbët). Këtë propagandë e bënin në emër të “komunizmit internacionalist”, si vazhdimësi e çubriloviqëve të Mbretit Aleksandër. Gjatë atyre viteve i frikësonin serbët edhe më shumë me anë të shpërnguljes ”së dhunshme” nga “terroristët shqiptarë”. I frikësonte vetë Serbia serbët se “Kosovo i Metohija është ferr”: ose shpërnguluni e, nëse doni të jetoni aty, duhet t’i merrni armët apo të vendosni pushtetin e plotë mbi sh(q)i(f)ptarët. Dhe jo pak ndër këta serbë, të frikësuar nga ajo propagandë e gënjeshtërt në ato vite (e dinin se e tëra ishte rrenë), po josheshin të jetonin më mirë në Serbinë shumëfish më të zhvilluar. "Srpska kolevka" ("djepi serb") i Kosovës nuk i tërhiqte më. E vërteta ishte se përndiqeshin me burgje shqiptarët, që dënoheshin deri në 15 vite për "veprimtari armiqësore"; dhuna e përndjekjeve ishte ngritur në sistem, shumë të rinj iknin në perëndim, për të kërkuar azil politik. Ishin mbi 35 mijë shqiptarë burgjeve pse donin Kosovën Republikë.

Edhe sot, në kushte e rrethana krejt tjera, Beogradi e bën këtë propagandë për "djepin serb". Por ja që "djepi serb" i thikave në Beograd nuk kërkon qetësinë, por ripërtëritjen e dhunës gjenocidale. Propaganda e tillë jo vetëm që nuk i josh serbët të jetojnë në Kosovë, por sikur iu thotë atyre: ikni nga ky ferr i quajtur Kosovo. Ç ‘kërkoni edhe ju të tjerët që jetoni në këtë ferr të quajtur Kosovo? Nëse doni të jetoni, atëherë duhet me luftë, sepse nuk ju lënë të qetë “šiftarët”!

Serbia nuk ka hequr dorë nga shprehitë e vjetra. As nga propaganda gebelsiane e vjetër. Nuk duan ta bëjnë tërheqëse Kosovën për të jetuar në të: përpos serbëve, as vetë bashkësia ndërkombëtare, as Shqipëria, dhe as disa qarqe opozitare brenda Kosovës. As disa fenomene çoroditëse shoqërore brenda nesh, me frymëzim nga orienti...

4.

Po i lëmë të qetë serbët, por po ndalojmë te një propagandë enkas e mediave nga Shqipëria gjatë këtyre ditëve; duke filluar që nga kryeministri shqiptar që flet për Kanun. Dhe, priti ti, jo pak televizione, që, me histeri tipike sllave, me sojsorollopësh opinionistë e pseudo-opinionistë, të shprehen si të ishin në Beograd: kosovarët janë primitivë, kryeministrin e kanë primitiv, ende ata jetojnë me ligje primitive të Kanunit. Madje, hiq më larg se dje (7 korrik), tërë ditën televizionet shqiptare alarmuan: hakmarrja e Kurtit po bie mbi kamionët shqiptarë që po kontrollohen në kufi! Hakmarrja, me demek, një relikt kanunor, (ani se në Kanun nuk ka hakmarrje, por “gjakmarrje” dhe Kosova këtë e la në koshin e historisë më 1990 me Lëvizjen civilizuese të pajtimit të Gjaqeve për t’i treguar edhe botës: se është për paqe e civilizim e jo për gjak).

Mirëpo, tribalizmin politik e do edhe Bashkësia Ndërkombëtare, madje e do edhe qeveria shqiptare me draftet e veta lëçitëse. Vetë kërkesa për asociacion përbën një tribalizëm politik më vete; nëse tribalizmi politik sot nënkupton burimet e fenomenit (sipas enciklopedive botërore) si “gjendje e organizimit nga fiset ose stilet e jetesës fisnore ose mbrojtja e tyre... Me një konotacion negativ dhe në një kontekst politik, tribalizmi mund të nënkuptojë gjithashtu sjellje ose qëndrime diskriminuese ndaj grupeve jashtë, bazuar në besnikërinë brenda grupit, sipas gjakut, truallit etj... Ontologjikisht, tribalizmi është i orientuar rreth valencave të analogjisë, gjenealogjisë dhe mitologjisë. Kjo do të thotë se fiset zakonore kanë bazat e tyre shoqërore në disa variacione të këtyre orientimeve fisnore”; atëherë këtë gjendje tribale nuk po e kërkon Kosova, por të tjerët po e kërkojnë këtë tribalizim të serbëve nga Kosova dhe izolim nga vetë qytetërimi serb e nga ai botëror. Askush me asnjë germë nuk u ka mohuar serbëve në Kosovë asnjë të drejtë; madje më shumë të drejta këta serbë gëzojnë në Kosovë se sa në vetë Serbinë!

5.

E, kanunet lëçitëse ndërkombëtare, së bashku me ato serbe, po dhe të vetë disa qarqeve të Shqipërisë, thonë: jo, serbët qenkan “të shtypur”, sepse nuk po u lejuakan ta marrin gjysmën e Kosovës me vete, siç propagandonte dikur më 1968 Dobrica Qosiq: se shqiptarët e serbët nuk mund të jetojnë bashkë; prandaj duhet ndarë Kosovën përgjysmë me Shqipërinë!!! Dhe siç propagandojnë edhe këto ditë në Beograd! Përgjysmë, sepse Serbia nuk mund të jetojë pa mitin serb mbi Kosovën e pa “djepin serb”. Në emër të këtij djepi ndodhën shpërnguljet e dhunshme të shqiptarëve për në Turqi, ndodhën gjenocidet që s’kishin fund... në formën e spastrimit etnik.

Dhe, merre me mend, Bashkësia Ndërkombëtar me Shqipërinë “mëmë” i fryjnë këtij miri me draftet lëçitëse tribaliste të kanuneve primitive, duke e prezantuar gjendjen sa më alarmuese, sa më apokaliptike: ikni nga Kosova. Shih, përpos serbëve, me shumicë ikin sidomos të rinjtë shqiptarë, sepse “në Kosovë nuk jetohet”. Në Kosovën “primitive”! Këtë pamje të errët apokaliptike të Kosovës e përshkruajnë të gjithë, edhe opozita jonë: n Kosovë nuk jetohet, ikni jashtë!

E si u rregulluaka gjendja në Kosovë? Me ligjet tribaliste të lëçitjeve (sanksioneve)?

Përse u dashka të ringjallen fantazmat mitike që kanë lëndën e gjenocidit në lëvozhgën e vet?!

Nëse duan të dinë se ç’ është lëçitja shqiptar, atëherë le ta lexojnë Kanunin, pra!

Lëçitjet ndodhën, pra, nuk dihet se ku e kanë fundin!

(8 korrik 2023)

PAK SHKRONJA SHQIP PËR SHQIPONJËN

(Parafrazë lirike gege)

Shqiponja fluturon në qiell,

po çerdhen e bán në tokë.

Ajo i ka dy folé: nji në Qiell e nji në Dhé.

Nji Atdhe në Mbretninë e Kaltër,

nji tjetër që quhet Mëmëdhe.

Nji Shqipni e krijon nëpër dhé e nji nëpër rruzullim.

Nji nëpër kohna të moçme e nji për amshim.:

Vetëm Epokat i dinë, e, e mbajnë në mênd lashtësinë e saj.

E gjeni në shoqni me shêjtën e me luftarë.

Rueju guximit të saj kur fluturon nalt mbi ré.

Rueju shpejtësisë së saj prej rrféje e réje.

Rueju këtij Mbreti të Qiellit.

Dy krena i ka, si dyfishim fuqie e force,

për me u êndë në dy botna,

me hy në nji botë e me dalë në tjetrën,

te të gjallët e te të dekunit

dhe i drejton shpirtnat në tjetër përmasë përjetësie.

Askush si ajo nuk mundet me u grindë

e me u tallë me kohën,

Ajo e ka edhe nji fluturim final

mbi humnera motesh e mbi hije dielli.

(Ripublikim)

PAK FJALË PËR LIRINË

(Çast lirik)

Liria nuk qenka mall tregu

që paguhet me monedha e lot gjaku.

Ja, vjen një vashë me pishtarin e historisë në dorë,

ndërton urën më të gjatë në botë

nëpër ajër, shpirtra e kombe.

Vjen një shqiponjë nga qielli

për t'u shoqëruar me atë vashë

e, ajo, nga thellësitë e gjirit

e zbërthen një rrufe të ngujuar nëpër shekuj.

Epokat mbyten në ëndërrim

dikur zgjohen në një agim

e gjejnë çelësin e heqjes së zinxhirëve në këmbë

E tha I Tejet-lashti:

aty ku është shpirti i Zotit, aty është liria.

Skllavëruesit modernë

hartojnë një pako-kushtetutë

me zinxhirë të fshehur nëpër nene

E, mandej, dalin edhe guximtarët,

i zbulojnë lajthitjet që i bën liria e mashtruar.

Mos u matni me lirinë e Kosovës.

Është si ajo liria e Fjalës së Fundit

e dëshmorit që po jepte jetën për të, kur tha:

po e mbështjelli krejt Atdheun

me madhësinë e zemrës sime.

PAK VARGJE KOSOVE

(Çast lirik)

Kosovë, nga ti ikin vetëm armiqtë,

kushedi pse i verbon bukuria jote.

Edhe kur të shajnë a sulmojnë,

sofra është gjithmonë aty, për miqtë

si tabernakull i Hyjit.

Tragjeditë tua janë të pakapshme

për librat e botës.

Provojnë ta matin trimërinë tënde, guximin tënd,

e ajo masë nuk gjendet askund në këtë planetë,

mund ta gjejnë vetëm në përmasat e zemrave.

Po të mos ishe ti, e tillë,

Litari do të zgjatej mbi qafën e lirisë së kombeve.

(3 korrik 2023)

NJERIU I PAFUQISHËM, III

(Kundrime eseistike)

Mund ta përfytyrojmë njeriun në vorbullat e luftës, duke qëndruar diku anash, i fshehur, duke i shikuar fëmijët a anëtarët familjes para pushkatimit dhe ai s’ka asgjë në dorë që t’i ndihmojë. Thjesht, ai është i pafuqishëm për të ndërmarrë çka do qoftë, përveçse të sakrifikohet edhe vet, për t’u rreshtuar me të pushkatuarit. Janë çastet më të padurueshme të jetës. Fjalët nuk kanë asnjë fuqi. S lutjet drejtuar Hyjit suprem. Sepse edhe ai pushkatohet së bashku me të pafajshmit dhe të pafuqishmit. Pranë e ka një nip të vogël. I mbulon fytyrën të mos e shohë tmerrin.

Dëshmitari i fshehur, vetëm mund të pëshpëritë në aso çastesh: Më fal, O Zot, se jam i pafuqishëm! Më falni, o ju të dashurit e mi, se jam njeriu më i pafuqishëm në botë!

Dhe mund t’i mbyll sytë me duar, ose ta ulë kokën të mos e shohë plojën. S’ka as fuqi të dorëzohet. Me atë pikëllim të pamatshëm ai vazhdon tutje.

Vjen liria. Dhe ai vetëm lule mund të dërgojë te varret e tyre. T’i përkujtojë së bashku me nipin e tij që ka lëshuar shtat e me miq a me popullin e tij. Është përsëri në dilemë: si të jetojë me këtë traumë të dëshmisë së tij? Përsëri jeta e individit vihet në zgrip. Një zë i brendshëm i thotë: jeto për hir të atyre që kanë rënë! Kjo është e mundshme. Jeto që masakrat tilla të mos përsëriten. Jeto për hir të jetës së atyre që e jetuan deri në ato çaste. Përsëri fjalët, edhe në pasluftë, edhe në liri, mungojnë. Janë të pafuqishme, mu ashtu siç janë të pafuqishme edhe urtësia, psikologjia terapeutike apo çfarëdo dije tjetër.

Nipi i ka kryer studimet me sukses, ka ikur në botën e jashtme. Natyrisht, me bekimin e gjyshit.

“Përse të jetoj”, mund të dëgjohet zëri i tij i brendshëm.

Janë edhe rrethanat e rënduara sociale. E keqja e pasluftës shumëfishohet, ulet këmbëkryq në shtëpi, në oborr, në rrugë, në sheshe, nëpër institucione.

Ec e bëj diçka tani?!

E çka?

Më mirë hiq dorë nga gjithçka?!

Gjithçka është e padobishme, pa asnjë përfundim të mirë. Gjërat nuk po ndryshojnë.

Përse u dashka të përpiqem, do të thoshte përsëri ky i zhgënjyer. F. Scott Fitzgerald do të thoshte: “Momenti më i vetmuar në jetën e dikujt është kur ata shikojnë se e gjithë bota e tij po shkatërrohet, dhe gjithçka që mund të bëjnë është të shikojnë bosh.”

S’je ti që i ndryshon rrethanat, as të keqen, as shpërnguljen ti nuk do ta ndalësh dot.

Lëre këtë punë krejt!

Mbylli në vetminë tënde.

E si të ndërtosh në epokën e zhgënjimit dhe pikëllimit të pafund?

E çka të bëjë njeriu i pafuqishëm?

E kaplojnë edhe frustrimi, dhe të gjitha përpiqet, së paku, t’i mënjanojë me lutje, me punën në kopsht, me ndonjë bisedë me miqtë e dikurshëm. Edhe ata po rrallohen. Shumica kanë shkuar në përjetësi.

Ia nis diçka të vërë në vijë dhe përsëri gjithçka e merr teposhtëzen. Përsëri nga fillimi, si puna mbi gërmadhat e pasluftës. Gjithçka nga fillimi, përsëri! Si ndlrti mi biblik i shtëpisë mbi shkëmbinj: të qëndrojë e fortë përballë furtunave të reja.

Ia nis diçka të vërë në vijë dhe përsëri gjithçka e merr teposhtëzen. Përsëri nga fillimi, si puna mbi gërmadhat e pasluftës. Gjithçka nga fillimi, përsëri! Si ndërtimi biblik i shtëpisë mbi shkëmbinj: të qëndrojë e fortë përballë furtunave të reja.

(Ripublikim, 1 prill 2023)

Read More