interpretim i poezisë së Musa Jupollit "Më thanë"), 22
Shkas për ta nisur këtë shkrim, është një poezi e Musa Jupollit.
Musa Jupolli:
MË THANË...
Më thanë...
më thanë:
je katolik
jo u thashë,
unë jam shqiptar
më thanë:
je musliman?
jo, u thashë,
unë jam shqiptar
më thanë:
je budist?
jo, u thashë,
unë jam shqiptar
më thanë:
je ateist pra!
jo, u thashë,
unë jam shqiptar
po miku me ju ,
cili është ai?
Ismail Kadare
u thashë
Ah, vous étes Albanais
po unë u thashë se,
jam shqiptar
më thanë:
po feja juaj,
cila është ajo?
po të gjitha nga pak,
u thashë
...dhe ajo është feja shqiptare
1.
Ideologema SHQIPTARIA (feja e shqiptarit), ka rrënjët e veta historike... ashtu sikundër dhe emërtimi SHQIP, SHQIPTAR... ashtu sikundër ekzistojnë dhe për emërtimet "serb"/"shka", "shqa" etj...
2.
Eh, kjo "feja e shqiptarit", e detyroi në Mesjetë Car Dushanin ta nxjerrë "ZAKONIK"-un e vet kundër shqiptarëve, kundër "arbanaška vera" (feja arbërore, "feja shqiptare"), si shkruan ky "ZAKONIK" serb (për të cilën fe "heretike-katolike-latine" flet ky ZAKONIK... deri te marrja e pronave, djegia e shtëpisë vrasjet... e masat tjera drakonike kundër "herezisë latine", me të cilën konsideroheshin arbërorët, që duhet të kthehen "në krishterim", dmth në ortodoksë)...
3.
Edhe Pjetër Bogdani te 'Çeta e profetëve" flet për serbët, të cilët "fenë katolike" të arbërve e quajnë "arbanaška vera" (Fe shqiptare):
"per te ndrittune ate te vobek dhee t' Arbenit, e te Scerbijsse, issilli, e madhe pjesse flet Arbenisct, tue kjanune dalune dheut se Arbenit, e mbielle Scenjtene Fee ndee dheete Desposit : prasctu Schiete, per Antonomasij, Feesse Catholiche i thone Arbanascka vera".
apo sipas grafisë bogdaniane:
"...e mbielle Scenjtene Fee nde ξeete Desposit: prasctu Schiete, per Antonomasij, Feesse Catholiche i ξξone Arbanascka vera".
4.
Meqë islamizimi kishte marrë hov në shekullin XVIII, shfaqet emri i ri etnik, në fakt, rigjallërohet një shenjë e moçme ligjërimore etnike ("si me thanunë shqip", thonë autorët e vjetër): meqë emërtimet ARBËRI e GJUHË ARBËNISHT ishin të rrezikshme për Perandorinë otomane (me këto emërtime ARBËRI, ARBËNISHTE, konsideroheshin pjesa e krishterë, e përndjekur, ndërkohë që brenda një familjeje kishte një arbër e një "turk" si vllazën të një babe e nëne), atëherë emërtimi i ri e ruan "fenë shqiptare", zhduk emërtimin "turk" për të islamizuarit, ruan lidhjet e rrënjët e vjetra - lind si bashkim kombëtar i feve brenda një IDEOLOGEME... Nëse ndër popujt tjerë të islamizuarit janë përjashtuar prej kombit ose kanë krijuar kombe të reja, kjo nuk ndodh tek shqiptarët, pikërisht pse IDEOLOGEMA e re shfaqet si MBUROJË KOMBËTARE e ruajtjes së qenies sonë... (tek sllavët emërtimi SHIPTAR, ka ngarkesa negative, pezhorative, por rilindësit i dhanë kuptim, e himnizuan)... që nga RILINDJA KOMËTARE e këndej. prandaj Naim Frashëri ka vargjet himnizuese:
“Ti Shqipëri më jep nder, më jep emrin shqipëtar"...
e ajo e Pashko Vasës:
"Feja e shqiptarit asht shqiptaria."
E njohur si traditë e tolerancës fetare që nga kohët ilirike, kjo formulë rilindase e shpëtoi kombin shqiptar... (të kujtohet shpejt e shpejt Konstantini i Madh, perandor ilir i perandorisë romake, i cili nxori EDIKTIN E TOLERANCËS më 311 (brenda një familjeje jetonin një ilir pagan e një ilir i krishterë).
5.
Kësisoj dëshiroj ta lexoj dhe këtë kushtesë në formë poetike:
"më thanë:
po feja juaj,
cila është ajo?
po të gjitha nga pak,
u thashë
...dhe ajo është feja shqiptare."
6.
Njerëzit besojnë. Dikush beson te shkenca, dikush beson se është liberal në jetën shoqërore dhe ithtar i liberalizmit, e tjetri se është konservator i bindjeve politike, i njëfarë të djathte që përjashton ekskluzivisht bindjet e kundërta. Ata që ishin komunistë, besonin në një botë të re internacionale, dhe dërguan në pushkatim e në burgje miliona njerëz, posa e morën pushtetin në dorë. Në vepër shfaqet dhe racizmi, sipas bindjeve që ke, qoftë ai racizëm fetar, apo politik ndaj një race tjetër. Dikush i beson Zotit të religjionit të vet.
E pra, besimi krijon vizionin që ti ke për botën që të rrethon, për realitetin.
Dhe sipas kësaj bindjeje që ti ke, dhe sipas këtij vizioni që ti ke, e dikton edhe mënyrën tënde të veprimit e të sjelljes, dhe qëndrimin tënd ndaj njerëzve tjerë.
Nëpër enciklopedi thuhet: një kredo (shqiptuar kɾeːdoː, latinisht për "Unë besoj") është një deklaratë e besimeve fetare, të tilla si Kredoja e Apostujve. Religjionet kanë simbolet e tyre të besimit: librat, formulat e besimit (Krishterimi “Aty ynë”, islamizmi shehadetin etj).
Bota moderne drejtohet sipas Kartës së Lirive e të Drejtave Njerëzore.
Të tjera ideologji shpalosin në tryezë Besojmë-n e vet, Credo-n e Mbytjes së Njerëzve me helme, ose edhe me ndonjë torturë tjetër. Të vrarët nuk kanë gojë të rrëfejnë. Vajtuesit e Kastave të Larta i lajnë duart si Ponc Pilati: fshehurazi i bekojnë vrasësit që u sollën kaq shumë përfitime e publikisht i mallkojnë vrasësit pa fytyrë, a Njerëzit Me Pamje Të Papërcaktuar... Ata mund t'i shohësh vetëm kur falen e përfalen te Tempulli i tyre i Vdekjes, duke iu lutur Perëndisë së tyre që ka Pushtet Mbi Vdekjen, duke pirë nga pusi i burimit me Filxhan të Zi.
Kështu ndodh edhe me fushat tjera të jetës shoqërore.
A thua, të gjitha besimet dhe të gjitha ideologjitë politike çojnë në vrasje?
Në dhunë?
7.
Qarqet ekstreme gjenden edhe në mesin tonë.
Vetëm racistët paragjykojnë një komb të tërë (pa marrë parasysh nga cila palë janë).
Është në traditën shqiptare vëllazëria ndërfetare a si quhet ndryshe, toleranca ndërfetare, me rrënjë që nga kohët e Ilirisë.
E di që ka teprime në religjion (dhe në mohimin e historisë sonë nga qarqe albanofobe orientale)... dhe tashmë njerëzit, po edhe të rinjtë, e shohin:
religjioni nuk zgjidh çështje shoqërore a politike,
religjioni nuk sjell fabrika e zhvillim, as arsimim shkencor,
religjioni nuk është qeveri,
nuk është kushtetutë e ligj,
religjioni nuk ka nevojë për patriotizëm fetar as për flamuj varrimesh,
religjioni nuk shpall heronj...
religjioni nuk vendos për integrime a kufij... as për marrëveshje apo negociata...
8.
Për t’i kapërcyer përçarjet e përplasjet, atëherë civilizimet, sidomos ky në Evropë, ka krijuar antitezën e dhunës e të vrasjes: tolerancën, bashkëpunimin, marrëveshjen, sofrën e përbashkët të Lirive dhe të drejtave njerëzore.
Shqipëria dhe Kosova do të pranohen në BE, pikërisht pse kemi qasje europerëndimore ndaj civilizimeve, kombeve tjera, religjioneve... sepse as Kosova e as Shqipëria nuk janë as Turqi, as Bosnje e as Qipro Turke. As Azerbajxhan, as Afganistan. Askush më shumë se Kosova, si dje, si sot, nuk i ka respektuar bashkësitë e tjera etnike!
Kosova nuk përfaqëson ISLAMIN, apo Azinë... (apo si deklaron ndryshe ndonjë biçim ambasade a biçim presidenti botëror), por përfaqëson kombin shqiptar, historinë shqiptare, qytetarinë me identitet europerëndimor... Kosova ka disa bashkësi fetare dhe disa religjione, deri te ateistët e të tjerët... Këtu ekziston LIRIA E BESIMIT, historikisht ekziston dhe toleranca ndërfetare... apo BASHKËJETESA VËLLAZËRORE NDËRFETARE SHQIPTARE. Kosova është shtet demokratik dhe laik dhe jo përthithje fundamentalistësh...
Liria fetare është shenjë e IDENTITETIT EVROPIAN dhe themel i lirive dhe të drejtave njerëzore qe 1700 vjet! Aty e kemi hisen tonë të lirive të tilla...
9.
Konceptit të SHQIPTARISË kombi ynë i ka dhënë përmbajtje me domethënie të thellë etnike dhe eruperëndimore-universale. Formula shqiptare FEJA E SHQIPTARIT ËSHTË SHQIPTARIA, vlen edhe sot, jo për t'i përjashtuar besimet , për shkak se shqiptaria nuk përjashton, por afron... Te shqiptaria e kemi sofrën e përbashkët të gjithë. SHQIPTARIA NUK PËRJASHTON, POR AFRON NJERËZIT dhe besimet, bindjet, idetë, krahinat...
Kësisoj, përligjet edhe toleranca proverbiale shqiptare, si kulturë e jetës. Këtë formulë, shqiptarisht të mishëruar në vlerat universale, BOTA MODERNE, eurperëndimore, e përligj nëpërmes konceptit të shumësisë së kulturave, religjioneve, civilizimeve, kombeve, qytetërimeve... Te shqiptaria nuk ka PAKICË apo SHUMICË...
10.
Amëza fetare, po ashtu nuk njeh pakicë e shumicë dhe konceptet e tilla të tipit fashistizues brendashqiptar, duhet të mënjanohen...
Po e përsërisim me Musanë:
"më thanë:
po feja juaj,
cila është ajo?
po të gjitha nga pak,
u thashë
...dhe ajo është feja shqiptare."
Amëza e të gjithëve është shqiptaria...
(Rishkrime nga viti 2015, 22 korrik 2020)
0 comments:
Post a Comment