Nehat Jahiu: Mungesa e Biblotekave në Vendbanimet Shqqiptare

Bibliotekat gjithnjë kanë pasur dhe kanë një rëndësi të madhe. Ato kanë ruajtur dhe ruajnë në gjirin e tyre pasurinë më të rëndësishme, më të çmuar dhe më të shtrenjtë të një populli. Të mbarë botës Aty kemi të vendosura dokumenta e libra të karaktereve të ndryshëm me vlera letrare, kulturore shkencore, historike etj. Sot në Maqedoni ekzistojnë bilioteka të hapura dhe funksionojnë me një fond të madh librash, por këtë nuk mund ta themi për vendet e banuara me popullatë shqiptare. Shtrohet pyetja: “Sa janë të paisura dhe sa funksionojnë bibliotekat shkollore nëpër qytete dhe fshatra ku zhvillohet mësimi në gjuhën shqipe?” Edhe këtu duhet ndalur, menduar shumë e shumë për të dhënë një vlerësim të duhur.

Ajo që është më karakteristike dhe për t’u brengosur, është funsksionimi ose mosfunksionimi, paisja – mospaisja, furnizimi – mosfurnizimi i bibliotekave shkollore nëpër shkollat fillore dhe ato të mesme shqipe, e sidomos të atyre nëpër fshatra. Në disa shkolla të fshatrave kanë ekzistuar dhe ekzistojnë disa biblioteka. Sa është i përshtatshëm lokali ku janë të vendosura ato? Dihet shumë mire. Sidoqoftë, aty ku ekzistojnë edhe pse nuk i plotësojnë sa duhet kërkesat e lexuesve ( nxënësve ), prapë se prapë dikush mund të lexojë ndonjë libër, edhe pse ndoshta jo atë që e kërkon, sepse atë që e kërkon nuk gjëndet në bibliotekën e tij shkollore. Ajo që të gjithëve na bremgos, është se në shumë shkolla nuk ekzistojnë fare biblioteka shkollore, e as që kanë ekzistuar ndonjëherë. Nëse do të kishim kërkuar përgjigjen e drejtorëve, pedagogëve dhe arsimtarëve të disa shkollave, pse nuk ekzistojnë bibliotekat shkollore, do të na largojnë për ta arsyetuar vetveten. Do të thonë se pushteti i kishte fajet, nuk kemi pasur lokal e shumë arsyera të tjera që fare nuk pijnë ujë.
E dimë se pushtetin që e kemi pasur dhe që ekemi sot, nuk është interesuar për të na hapur, për të na rregulluar, paisur e për të na furnizuar me biblioteka shkollore nëpër shkollat tona, siç kanë bërë nëpër shkollat ku mësimi zhvillohej në gjuhën maqedone. E dimë se në çdo sferë na penguan. Por, kemi edhe shumë raste kur e penguam edhe vetëveten. Në rafte të bibliotekve janë të vendosura një numër i madh revistash letrare, historike, shkencore…Dashuria e nxënësve, studemtve, arsimtarëve etj. për të lexuar dikur ishte shumë e madhe. Pushteti gjithmonë e kishte halë në sy librin shqip dhe mundoheshin me metoda të ndryshme ta dëmtojnë. Kemi plot raste dhe në kohëra të ndryshme.
Shumë vepra letrare edhe gjatë pushtetit monist u nxorrën nga bibliotekat, shumë libra hiqeshin vetëm pse ishin shkruar në gjuhën shqipe dhe pse ishin shkruar nga krijues shqiptarë. Edhe sot e kësaj dite nuk dihet fati i tyre. U burgosën, u dogjën pa mbajtur llogari dhe përgjegjësi. E plagosën rëndë një kulturë dhe art të lashtë. Veprat u shpallën nacionaliste së bashku me autorët e tyre duke menduar se do ta rrezikojnë dhe rrënojnë shtetin. Sot e di gjithë bota se kush ishte nacionalist, kush e shkatërroi dhe po e shkatërron shtetin. Dihet, jo shqiptari. Athua, vallë pushtetarët sllavokomunistë do ta kishin arsyetuar veteveten para opinionit botëror kur pa mëshirë dhe në mënyrë më çnjerzore do ti sulmojnë me një rrebesh granatash bibliotekat , ku do do ti rrënojnë tërësisht dhe do ti djegin ato sëbashku me gjithë librat që gjëndeshin në raftet e bibliotekave. Nga tymi e flaka, që i kaploi këto biblioteka, asgjë nuk mbeti në to përveç tymit, pluhurit, shkrumbit nga librat dhe objektet i djegura.
Pas përfundimit të luftërave çlirimtare sa ishte dhe janë të interesuar pushtetarët shqiptarë që ti riparonin ose sa kanë qenë dhe janë të intresuar edhe sot për ndërtime objektesh bibliotekash dhe për paisjen e tyre me libra edhe ate qoftë biblioteka shkollore ose biblioteka në qytete e fshatra të banuara me shqiptarë. Përgjigja pa u hamend do të ishte me heshtje, sepse në këtë drejtim nuk është bë aspak dhe asgjë. E tani përsëri duhet fajësuar palën tjetër apo duhet drejtuar gishtin nga ata që na përfaqësojnë neve shqiptarëve. Padyshym se fajtorë kryesorë janë vetë shqiptarët që bartin poste të larta në pushtet dhe janë përfaqësues të popullit shqiptarë, sepse me votën e tyre kanë marrë ato pozita. Sa i përket ndërtimit, hapjeve të bibliotekave dhe paisjeve të tyre me libri në kohën e fundit nuk i intereson askujt, sepse mjaft kemi lexuar dhe tani më nuk ka nevojë të lexojmë.

Tani më së tepërmi duhet të merremi me politikë gati të gjithë, sepse politika ka zëvendësuar librin. Po sikur edhe të kemi ndonjë bibliotekë shumë rrall mund të shohim duke u future ose duke dalur njerëz të profileve të ndryshëm nga dera e bibliotekës. Tani më së tepërmi, thuajse në çdo vend dhe në çdo skutë kemi plot e përplot çajtore, kafiteri, lokale të llojeve të ndrshme ku tërë ditën e natën në to frekuentojnë klientë të të gjitha moshave. A thua vallë kanë menduar dhe mendojnë përfaqësuesit shqiptarë ndonjëherë rreth hapjes së bibliotekave nëpër shkollat shqipe dhe ato të paisen me lektyra shkollore dhe libra tjerë ku nxënësit do të furnizoheshin me libra për të lexuar. Po sa janë të interesuar mësimdhënësit për ti angazhuar nxënësit të lexojnë sëpaku lektyrat që i kanë të obliguara me plan- program për ti lexuar brenda vitit shkollor?!...

Rreth çështjes së bibliotekave dhe librave duhet njëherë e përgjithmonë të ndalemi dhe të mendojmë, sepse pa lexim nuk mund të paisime me dituri e sidomos gjeneratat e reja duhet ti kthehen leximit, të vizitohen bibliotekat, ndërsa pushtetarët duhet urgjentisht të kthejnë kokën dhe të marrin hapa konkret për të ndërtuar në çdo shkollë, qytet e fshat biblioteka dhe të gjitha ato të paisen me libra ku në vend që gjeneratat e reja të kalojnë kohën e tyre në biblioteka mos të frekuentojnë tërë ditën e deri natë vonë në lokale të lloj- llojshme që edhe dosa prej tyre ndikojnë negativisht tek ata
(ato) dhe më vonë do i ndiejnë këto pasoja edhe ata ( ato) vet, ne si familje, si populli dhe si shoqëri në tërësi. Mbetem me shpresë se pushtetarët shqiptarë do tën griten nga gjumi, kështu që edhe në këtë aspekt të akttuivizohen dhe të kontribojnë që ta kthejnë rininë nga bibliotekat dhe libri, sepse kjo është rruga më e drejtë në të cilën duhet të rrugëtojnë rinia jonë.