Kur treni e rriti shpejtësinë dhe pas dritares era e fushës bënte shtjella, ai u kujtua se kishin lënë prapa Rrogozhinën, se Lushnja nuk ishte larg, se pastaj do të kapnin Fierin dhe atje, sapo të ndahej me Verën, do të mbetej prapë si më parë, pa tundime. Por iu duk se pikërisht në këtë mendim kishte diçka të dyshimtë e paralajmëruese. E ndjeu se ishte turbulluar dhe në vend të asaj frazës, që e kishte përsëritur disa herë gjatë udhës, “Sa mirë është t’i kesh të pastra duart, me të cilat përkëdhel gruan!”, murmuriti tjetër për tjetër: “Ndarja, megjithatë, ka diçka mizore!”Dhe në çast, si për çudi, iu bë se ky përcaktim nuk ishte tashmë i përgjithshëm apo libresk, por u përkiste vetëm atyre të dyve dhe ishte thënë enkas për ata. Atëherë mendoi se po jetonte diçka të veçantë, të jashtëzakonshme. U zbut, u mallëngjye, filloi t’i dhimbsej vetja, madje pa ditur se ç’mendonte Vera, filloi t’i dhimbsej edhe ajo. Befas, kur fisha klithi, i zuri dorën. Ajo s’u ndje një grimë, pastaj iu përgjigj me bulëzat e gishtërinjve të hollë. Kur unaza i ndeshi te kyçi i dorës së tij, u tërhoq menjëherë. E zbehur, e frikësuar, mblodhi duart në prehër dhe vari kokën mënjanë.
Në tryezën portative dikush kishte vënë një akuarium bosh. Një grua e shëndoshë, me flokë të shkurtra drudha-drudha, kishte nxjerrë shtizat e thurte triko; ajo qeshte herë-herë, duke mbyllur sytë e dhjamur dhe i jepte sqarime plot hollësi një ushtari të ri që, me sa dukej, nuk kishte haber dhe pyeste nëse është më i mirë leshi i deles rudë apo merinos. Kurse Vera kishte zili edhe gruan e shëndoshë, edhe ushtarin e ri, edhe udhëtarët e tjerë. Dhe i kishte zili sepse ata ishin të çlirët, ndiheshin mirë dhe s’ua tërhiqte vëmendjen akuariumi për peshq. Verën po e torturonte ai akuarium. Pak nga pak, ashtu si Mensurit mendimi për ndarjen, asaj filloi t’i dukej sikur akuariumi nuk ishte një model i njohur, i përsëritur, një prodhim i zakonshëm fabrike që kishte pasur një shitës e një blerës të rastit, por kishte lidhje vetëm me ata të dy, dhe ishte bërë enkas për ta torturuar atë... Kurse ndërkaq tjetri po ngulmonte, ia kishte zënë dorën përsëri dhe asaj, që i ishte përgjigjur një herë, tashmë iu duk e kotë t’i kundërshtonte. Teksa përkëdhelte dorën e tij, duke e lëmuar me bulëzat e gishtërinjve të hollë, Verës i vinte mirë dhe ndiente diçka të re, por vuante gjithashtu e mallkonte çastin që i bëri bashkë.
II
Në të vërtetë, ata ishin takuar rastësisht në stacionin e Tiranës. Ishin përshëndetur në peron dhe Mensuri kishte vazhduar të fliste me një të njohurin e tij, që kthehej nga Durrësi. Por pastaj, kushedi përse, si e shtyrë prej një kureshtjeje të pavullnetshme, ajo kishte mbajtur me çantën e saj një vend në poltronë. Kishte ndodhur që Mensuri kishte kaluar pikërisht në atë vagon dhe rasti e kureshtja, dhe diçka tjetër e largët, e vagëlluar dhe e fshehtë, i kishin bërë bashkë. Në fillim folën për shirat e ftohta, për dimrin e hershëm. Pastaj ajo i tha se kishte ardhur në Tiranë për një vizitë tek okulisti, kishte fjetur dy net te prindërit dhe, ndonëse në Fier e prisnin të nesërmen, meqë kishte mbaruar punë, po kthehej më përpara. Mensuri shkonte në Vlorë për ndjekjen e ca kontratave. Ajo e dinte se ishte teknolog dhe e pyeti në ç’fabrikë të kombinatit punonte tani. Dikur, kur ishte ende vajzë dhe ai teknolog fare i ri, ata ishin puthur në laborator. Binte shi, ishte muzg qershori dhe në qelqet ndanë dritares reflekset e vetëtimave pasqyroheshin çuditshëm, si në një qiell fantazmagorik. Kërcitja e ujit përmbi çati i ngjante valimit dhe drita e lëvizshme e llambave neon dukej sikur ziente gjithashtu. Ata ishin puthur pa e ditur ç’i kishte shtyrë te njëri-tjetri dhe po ashtu, pasi ishin takuar në park edhe një herë, ishin ndarë pa kërkuar nga njëri-tjetri më tej. Heshturazi, Vera kishte menduar se ai nuk do ta merrte për grua, ndërsa Mensuri kishte dyshuar kot në moralin e saj. Sikur atëherë, ai ose ajo, të kishin thënë një fjalë për fejesën, mbase e ardhmja do të ishte vendosur ndryshe. Por kishin shkuar vite, të dy ishin martuar, të dy kishin fëmijë, ata besonin se ishin të kënaqur në fatin e tyre dhe, me sa dukej, as që ia vlente të flisnin për marrëzitë e rinisë. Dhe nuk e zunë ngoje as puthjen në laborator, as takimin në park... Vetëm se, kur binte fjala si vetiu tek ajo kohë, se pse bëheshin të purpurt në fytyrë dhe nga nevoja për t’u shfajësuar, nga tronditja e rastit apo diçka tjetër e pakuptueshme, pëshpërisnin: “Sa të rinj kemi qenë, sa të rinj!”
Mensurit i kishte mbetur në mend një hollësi. Atij i kujtohej se pjesa e brendshme e krahëve të saj kishte qenë tepër e bardhë, si të mos ia kishte zënë kurrë një rreze dielli. Kur ajo e kishte përqafuar në park, ai ia kishte puthur atë pjesë të krahëve me një lektisje habie dhe i ishte dukur sikur kishte vënë buzët në mëndafsh... Tani që ia kishte zënë dorën dhe Vera i përgjigjej me bulëzat e gishtërinjve, atë e mundonte tundimi nëse i kishte ende aq të bardha dhe joshëse pjesët e brendshme të llërëve. Dhe e vështronte heshturazi, si të shpresonte se do ta zgjidhte me mend këtë mister. Ajo nuk duhej t’i kishte mbushur të tridhjetat. Me fytyrën tërheqëse, syzet e lehta optike që ia ndryshonin nuancat e syve të kaftë, ajo i ngjante një gruaje që tashmë ka mundur të mësojë nga jeta, por që e turbullonte një mëdyshje pasigurie, një hutim naiv. Vërtet, nuk ishte më aq e re si atëherë, nuk mund ta kishte atë dridhjen e ëmbël, të turpshme e qesharake të buzëve që puthin për herë të parë. Megjithatë, atij iu duk se kishte mbetur po ashtu, tërheqëse, me një trishtim të vrenjtur dhe ndoshta pjesa e brendshme e llërëve ishte si atëherë, e bardhë, e lëmuar... “E pra”, foli me vete, duke dëgjuar si gumëzhinte era e lirë e fushës pas dritares, “kjo grua ka qenë dikur imja. Hm, e përse atëherë nuk ushtronte mbi mua këtë pushtet? Mos vallë ndiej pushtetin e gjërave të shtrenjta, që njeriu i humbet në jetë dhe e di se nuk do t’i ketë kurrë më?!”
Pas një grime u përpoq t’i largohej arsyetimit, por i mbeti habia se si Verën e kishte bërë “të tijën” , duke e quajtur “të shtrenjtë”. Ai mendoi se kështu kishte qenë dhe ndoshta kështu ishte. I erdhi në mend se atë marrëdhënien e tyre të atëhershme askush nuk e mori vesh. Mensuri më kot qenkësh trembur. Vetëm një laborant i parëndësishëm kishte llomotitur ca ditë. Dhe për sa kohë që ende nuk e di çfarë është, mendoi vetmevete, njeriu mund të trembet edhe prej një lepuri që del nga ferra. Por kur e sheh që është lepur, nuk ka përse të trembet. Hm!.. Kushedi përse, prapë u mallëngjye, ndjeu keqardhje për veten, keqardhje për Verën dhe ndarja iu duk mizore. Gjithë me atë turbullim, shtrëngoi dorën e saj. Ajo u tërhoq në çast: “Mensur, sa turp më vjen. Ç’mund të mendojnë njerëzit për ne?!” Ai u mundua të buzëqeshte: “Ah, dikur ne mund të ishim burrë e grua. Ja, tani ne jemi burrë e grua dhe njerëzit që na shohin, mendojnë se po vemi për pushime.” Edhe vetë u çudit si po shkathtësohej ashtu. Vera vuri bërrylin si më parë te mbështetësja e poltronës. Përmes vështrimit të mjegulluar i dukej se herë-herë në atë akuariumin, që ishte bërë enkas për ta torturuar atë, vizëllonin peshq të kuq. Dhe sa u ngjante kjo atyre reflekseve të kuqërremta të vetëtimave që pasqyroheshin atë natë në qelqet e laboratorit.
Treni po e ngadalësonte shpejtësinë, fisha binte e përsëritur. Më të djathtë u shfaqën ca shtëpi të bardha, me oborret si kopshte ndanë binarëve të hekurudhës. Pas pak treni qëndroi në një stacion të vogël. U ngritën pesë a gjashtë udhëtarë. Dhe kur ata kishin zbritur, dhe kur konduktorja po i binte bilbilit, u dëgjua një zë i ngutur:
- Një minutë, një minutë, ju lutem!
Pa e kuptuar as vetë, Mensuri rrëmbeu pardesytë, vuri Verën përpara dhe pas një çasti u gjendën në tokë. Kur treni u nis dhe vagonët parakaluan rresht e rresht, ajo u ktheu shpinën, e tmerruar se mos e njihte kush.
- E përse, e përse... Si kështu?! - foli e marrosur.
- Ku di, ku di unë, - murmuriti i tronditur edhe ai.
Por më pas, kur treni u largua, udhëtarët që kishin zbritur u shpërndanë dhe në stacionin e vogël u bë qetësi, ai u kujtua:
- A s’është e vërtetë, Vera, se konsultën në Tiranë e ke mbaruar më shpejt dhe se yt shoq nuk të pret sonte?!
U mundua t’i buzëqeshte përsëri dhe përsëri u habit me shkathtësinë e tij.
Në të vërtetë, ata ishin takuar rastësisht në stacionin e Tiranës. Ishin përshëndetur në peron dhe Mensuri kishte vazhduar të fliste me një të njohurin e tij, që kthehej nga Durrësi. Por pastaj, kushedi përse, si e shtyrë prej një kureshtjeje të pavullnetshme, ajo kishte mbajtur me çantën e saj një vend në poltronë. Kishte ndodhur që Mensuri kishte kaluar pikërisht në atë vagon dhe rasti e kureshtja, dhe diçka tjetër e largët, e vagëlluar dhe e fshehtë, i kishin bërë bashkë. Në fillim folën për shirat e ftohta, për dimrin e hershëm. Pastaj ajo i tha se kishte ardhur në Tiranë për një vizitë tek okulisti, kishte fjetur dy net te prindërit dhe, ndonëse në Fier e prisnin të nesërmen, meqë kishte mbaruar punë, po kthehej më përpara. Mensuri shkonte në Vlorë për ndjekjen e ca kontratave. Ajo e dinte se ishte teknolog dhe e pyeti në ç’fabrikë të kombinatit punonte tani. Dikur, kur ishte ende vajzë dhe ai teknolog fare i ri, ata ishin puthur në laborator. Binte shi, ishte muzg qershori dhe në qelqet ndanë dritares reflekset e vetëtimave pasqyroheshin çuditshëm, si në një qiell fantazmagorik. Kërcitja e ujit përmbi çati i ngjante valimit dhe drita e lëvizshme e llambave neon dukej sikur ziente gjithashtu. Ata ishin puthur pa e ditur ç’i kishte shtyrë te njëri-tjetri dhe po ashtu, pasi ishin takuar në park edhe një herë, ishin ndarë pa kërkuar nga njëri-tjetri më tej. Heshturazi, Vera kishte menduar se ai nuk do ta merrte për grua, ndërsa Mensuri kishte dyshuar kot në moralin e saj. Sikur atëherë, ai ose ajo, të kishin thënë një fjalë për fejesën, mbase e ardhmja do të ishte vendosur ndryshe. Por kishin shkuar vite, të dy ishin martuar, të dy kishin fëmijë, ata besonin se ishin të kënaqur në fatin e tyre dhe, me sa dukej, as që ia vlente të flisnin për marrëzitë e rinisë. Dhe nuk e zunë ngoje as puthjen në laborator, as takimin në park... Vetëm se, kur binte fjala si vetiu tek ajo kohë, se pse bëheshin të purpurt në fytyrë dhe nga nevoja për t’u shfajësuar, nga tronditja e rastit apo diçka tjetër e pakuptueshme, pëshpërisnin: “Sa të rinj kemi qenë, sa të rinj!”
Mensurit i kishte mbetur në mend një hollësi. Atij i kujtohej se pjesa e brendshme e krahëve të saj kishte qenë tepër e bardhë, si të mos ia kishte zënë kurrë një rreze dielli. Kur ajo e kishte përqafuar në park, ai ia kishte puthur atë pjesë të krahëve me një lektisje habie dhe i ishte dukur sikur kishte vënë buzët në mëndafsh... Tani që ia kishte zënë dorën dhe Vera i përgjigjej me bulëzat e gishtërinjve, atë e mundonte tundimi nëse i kishte ende aq të bardha dhe joshëse pjesët e brendshme të llërëve. Dhe e vështronte heshturazi, si të shpresonte se do ta zgjidhte me mend këtë mister. Ajo nuk duhej t’i kishte mbushur të tridhjetat. Me fytyrën tërheqëse, syzet e lehta optike që ia ndryshonin nuancat e syve të kaftë, ajo i ngjante një gruaje që tashmë ka mundur të mësojë nga jeta, por që e turbullonte një mëdyshje pasigurie, një hutim naiv. Vërtet, nuk ishte më aq e re si atëherë, nuk mund ta kishte atë dridhjen e ëmbël, të turpshme e qesharake të buzëve që puthin për herë të parë. Megjithatë, atij iu duk se kishte mbetur po ashtu, tërheqëse, me një trishtim të vrenjtur dhe ndoshta pjesa e brendshme e llërëve ishte si atëherë, e bardhë, e lëmuar... “E pra”, foli me vete, duke dëgjuar si gumëzhinte era e lirë e fushës pas dritares, “kjo grua ka qenë dikur imja. Hm, e përse atëherë nuk ushtronte mbi mua këtë pushtet? Mos vallë ndiej pushtetin e gjërave të shtrenjta, që njeriu i humbet në jetë dhe e di se nuk do t’i ketë kurrë më?!”
Pas një grime u përpoq t’i largohej arsyetimit, por i mbeti habia se si Verën e kishte bërë “të tijën” , duke e quajtur “të shtrenjtë”. Ai mendoi se kështu kishte qenë dhe ndoshta kështu ishte. I erdhi në mend se atë marrëdhënien e tyre të atëhershme askush nuk e mori vesh. Mensuri më kot qenkësh trembur. Vetëm një laborant i parëndësishëm kishte llomotitur ca ditë. Dhe për sa kohë që ende nuk e di çfarë është, mendoi vetmevete, njeriu mund të trembet edhe prej një lepuri që del nga ferra. Por kur e sheh që është lepur, nuk ka përse të trembet. Hm!.. Kushedi përse, prapë u mallëngjye, ndjeu keqardhje për veten, keqardhje për Verën dhe ndarja iu duk mizore. Gjithë me atë turbullim, shtrëngoi dorën e saj. Ajo u tërhoq në çast: “Mensur, sa turp më vjen. Ç’mund të mendojnë njerëzit për ne?!” Ai u mundua të buzëqeshte: “Ah, dikur ne mund të ishim burrë e grua. Ja, tani ne jemi burrë e grua dhe njerëzit që na shohin, mendojnë se po vemi për pushime.” Edhe vetë u çudit si po shkathtësohej ashtu. Vera vuri bërrylin si më parë te mbështetësja e poltronës. Përmes vështrimit të mjegulluar i dukej se herë-herë në atë akuariumin, që ishte bërë enkas për ta torturuar atë, vizëllonin peshq të kuq. Dhe sa u ngjante kjo atyre reflekseve të kuqërremta të vetëtimave që pasqyroheshin atë natë në qelqet e laboratorit.
Treni po e ngadalësonte shpejtësinë, fisha binte e përsëritur. Më të djathtë u shfaqën ca shtëpi të bardha, me oborret si kopshte ndanë binarëve të hekurudhës. Pas pak treni qëndroi në një stacion të vogël. U ngritën pesë a gjashtë udhëtarë. Dhe kur ata kishin zbritur, dhe kur konduktorja po i binte bilbilit, u dëgjua një zë i ngutur:
- Një minutë, një minutë, ju lutem!
Pa e kuptuar as vetë, Mensuri rrëmbeu pardesytë, vuri Verën përpara dhe pas një çasti u gjendën në tokë. Kur treni u nis dhe vagonët parakaluan rresht e rresht, ajo u ktheu shpinën, e tmerruar se mos e njihte kush.
- E përse, e përse... Si kështu?! - foli e marrosur.
- Ku di, ku di unë, - murmuriti i tronditur edhe ai.
Por më pas, kur treni u largua, udhëtarët që kishin zbritur u shpërndanë dhe në stacionin e vogël u bë qetësi, ai u kujtua:
- A s’është e vërtetë, Vera, se konsultën në Tiranë e ke mbaruar më shpejt dhe se yt shoq nuk të pret sonte?!
U mundua t’i buzëqeshte përsëri dhe përsëri u habit me shkathtësinë e tij.
III
Ata kaluan si pa kuptuar në anën tjetër të linjës. Muzgu vinte përmes fushës si një mjegull që dyndet. Hapësira e pafund, e fshehur gjer përtej, të ndillte me heshtjen misterioze. Buzë kanalit nga çapiteshin ata, fëshfërinin kallamat dhe fëshfëshi i tyre i zgjatur, i vazhdueshëm, sikur bënte thirrje për fshehtësi. Pak nga pak, ndërsa ajo fshinte lotët dhe ai i thoshte diçka për gjërat e dashura e të shtrenjta, të cilat qenka e vështirë dhe e dhimbshme t’i humbasësh përgjithmonë, u kthyen nga njëri-tjetri dhe u puthën si atëherë.
Kur u kujtuan se nata po i zinte në fushë, mbrëmja ishte bërë e plotë. Në qetësinë e thellë ajri i lagësht dimëror fërgëllonte me akullimë. Ata u kthyen ngadalë, gjithnjë ndanë kanalit dhe atje ku u shfaq një oborr i ndriçuar, Mensuri i thirri të zotit të shtëpisë. Doli një burrë i shkurtër, me setrën hedhur krahëve dhe i mori brenda. Në bisedë Mensuri përsëriti tri herë si kishin zbritur në stacion për ujë, si ishin vonuar, i kishte lënë treni dhe ai ishte shtrënguar të trokiste diku... Gruaja e tij nuk ndihej mirë. Apo jo, Violeta?, iu drejtua Verës duke ia ndërruar emrin. Kishte vuajtur tërë vitin nga migrena, ata po shkonin në Vlorë për pushime, por ja që ndodhi kështu, po i fillonin pushimet si mysafirë të rastit në shtëpinë e një njeriu të mirë. Apo jo, Violeta?!.. Vera ishte zbehur. Pa guxuar as t’i jepte fund dhe as ta miratonte plotësisht, murmuriti diçka të tillë: “Mos ia vini re Mensurit, nuk është tamam ashtu!..” “E di unë, e di”, qeshi i zoti i shtëpisë, “gruaja e mirë gjithmonë përpiqet ta lehtësojë burrin!” Ai dhe njerëzit e tij dukej se ishin të gëzuar që në shtëpinë e tyre kishin mysafirë nga Tirana dhe se ata po e tregonin veten të thjeshtë e të dashur. Veçse ajo gruaja, ndoshta nga sëmundja e shkretë, nuk hiqte muhabet.
Pasi hëngrën darkë, ata i vunë të flinin në dhomën me llambadar druri, ku ishte shtrati çift. Në dhomë kishte edhe një musandër, punuar po ashtu prej plepi të gdhendur dhe ajri mbante njëfarë vakësire që vinte prej drurit apo çarçafëve të larë, të sapohekurosur.
Në mëngjes, kur po largoheshin, i zuri më udhë duke vrapuar vajza e vogël e shtëpisë. “Teta Violeta, teta Violeta!” , thërriste. Vera kishte harruar çantën. Ajo u prek dhe kushedi pse, faji i rëndoi më tepër. Hapi çantën, zuri dy kartmonedha që t’ia falte, por hoqi dorë. Atëherë nxori krehrin e vet, ia vuri vajzës në kokë dhe i tha me një frymë: ”Ta kam falur!” Dhe ndërsa vajza u nis e ngazëllyer drejt shtëpisë, Mensuri kuturisi t’i thërriste:
- Dhe dëgjo, i thuaj Kozit se Mensur Vika nuk ia harron këtë natë!
Ata kaluan si pa kuptuar në anën tjetër të linjës. Muzgu vinte përmes fushës si një mjegull që dyndet. Hapësira e pafund, e fshehur gjer përtej, të ndillte me heshtjen misterioze. Buzë kanalit nga çapiteshin ata, fëshfërinin kallamat dhe fëshfëshi i tyre i zgjatur, i vazhdueshëm, sikur bënte thirrje për fshehtësi. Pak nga pak, ndërsa ajo fshinte lotët dhe ai i thoshte diçka për gjërat e dashura e të shtrenjta, të cilat qenka e vështirë dhe e dhimbshme t’i humbasësh përgjithmonë, u kthyen nga njëri-tjetri dhe u puthën si atëherë.
Kur u kujtuan se nata po i zinte në fushë, mbrëmja ishte bërë e plotë. Në qetësinë e thellë ajri i lagësht dimëror fërgëllonte me akullimë. Ata u kthyen ngadalë, gjithnjë ndanë kanalit dhe atje ku u shfaq një oborr i ndriçuar, Mensuri i thirri të zotit të shtëpisë. Doli një burrë i shkurtër, me setrën hedhur krahëve dhe i mori brenda. Në bisedë Mensuri përsëriti tri herë si kishin zbritur në stacion për ujë, si ishin vonuar, i kishte lënë treni dhe ai ishte shtrënguar të trokiste diku... Gruaja e tij nuk ndihej mirë. Apo jo, Violeta?, iu drejtua Verës duke ia ndërruar emrin. Kishte vuajtur tërë vitin nga migrena, ata po shkonin në Vlorë për pushime, por ja që ndodhi kështu, po i fillonin pushimet si mysafirë të rastit në shtëpinë e një njeriu të mirë. Apo jo, Violeta?!.. Vera ishte zbehur. Pa guxuar as t’i jepte fund dhe as ta miratonte plotësisht, murmuriti diçka të tillë: “Mos ia vini re Mensurit, nuk është tamam ashtu!..” “E di unë, e di”, qeshi i zoti i shtëpisë, “gruaja e mirë gjithmonë përpiqet ta lehtësojë burrin!” Ai dhe njerëzit e tij dukej se ishin të gëzuar që në shtëpinë e tyre kishin mysafirë nga Tirana dhe se ata po e tregonin veten të thjeshtë e të dashur. Veçse ajo gruaja, ndoshta nga sëmundja e shkretë, nuk hiqte muhabet.
Pasi hëngrën darkë, ata i vunë të flinin në dhomën me llambadar druri, ku ishte shtrati çift. Në dhomë kishte edhe një musandër, punuar po ashtu prej plepi të gdhendur dhe ajri mbante njëfarë vakësire që vinte prej drurit apo çarçafëve të larë, të sapohekurosur.
Në mëngjes, kur po largoheshin, i zuri më udhë duke vrapuar vajza e vogël e shtëpisë. “Teta Violeta, teta Violeta!” , thërriste. Vera kishte harruar çantën. Ajo u prek dhe kushedi pse, faji i rëndoi më tepër. Hapi çantën, zuri dy kartmonedha që t’ia falte, por hoqi dorë. Atëherë nxori krehrin e vet, ia vuri vajzës në kokë dhe i tha me një frymë: ”Ta kam falur!” Dhe ndërsa vajza u nis e ngazëllyer drejt shtëpisë, Mensuri kuturisi t’i thërriste:
- Dhe dëgjo, i thuaj Kozit se Mensur Vika nuk ia harron këtë natë!
IV
Atë ditë, kur u nda me Verën në Fier dhe vazhdoi udhën me autobus, atë e ndoqi grafullimi i turbullt se kishte jetuar diçka të veçantë dhe të hovshme. E ndiente veten të ri, sikur t’i kishte ndërruar edhe gjaku. Dhe sapo u dukën ullishtat, me atë farfuritjen si prej platini, duke parë gjelbërimin e përjetshëm tha me vete: “Sa mirë do të ishte që njeriu ta ndiente veten gjithmonë kështu, të fortë, të lehtë, në lulëzim!” Dhe e joshi mendimi se, kushedi, më vonë mund të takohej dhe herë tjetër me Verën.
Ai edhe në shtëpi jetoi ca kohë me atë kujtim. Mbrëmjeve, kur venin në dhomën e gjumit dhe në dritën e abazhurit e shoqja hiqte rrobdëshambrin për të veshur këmishën e natës, çuditërisht atij i bëhej se trupi i saj kishte rënë. Sidomos krahët s’ishin të lëmuar dhe pjesa e tyre e brendshme nuk kishte ndonjë shkëlqim si prej biluri. Mensuri ankohej që tavani i tyre nuk ishte prej druri, që ajri ishte i ftohtë dhe çarçafët e krevatit e kishin humbur butësinë e vakët të hekurosjes. Pastaj, kur shuhej drita dhe atij i ikte nga sytë imazhi i Verës, thoshte me vete: “Ndarja është mizore!” Dhe përsëri besonte se ai përcaktim u shkonte shumë atyre të dyve dhe se ishte thënë enkas për ata.
Vonë, kur kthehej nga ndërresa e dytë e punës dhe urbani e linte ndanë sheshit “Skënderbej”, shihte tutje nga fundi i shëtitores, atje ku fillonte hekurudha, dhe kishte çaste që i vinte të vraponte në stacion. Disa herë kishte menduar t’i telefononte Verës, por dyshimi se çfarë do t’i thoshte pikërisht, e lodhte. “Dhe vërtet, çfarë do t’i them?!”, ngeci me veten një mbrëmje te sheshi i madh. Dëgjoi zërin e Gjylsos që e thirri. E shoqja me të birin i kishin dalë përpara. Kishin marrë vesh për një avari në Kombinatin e tekstileve dhe ishin shqetësuar mos kishte ndonjë aksident. Atij i erdhi turp dhe nja dy muaj më pas, kur në bllokun ku banonte një aktivist i Frontit e ftoi të mbante një bisedë mbi moralin dhe edukatën, nuk pranoi duke thënë se ishte tepër i zënë.
Atë ditë, kur u nda me Verën në Fier dhe vazhdoi udhën me autobus, atë e ndoqi grafullimi i turbullt se kishte jetuar diçka të veçantë dhe të hovshme. E ndiente veten të ri, sikur t’i kishte ndërruar edhe gjaku. Dhe sapo u dukën ullishtat, me atë farfuritjen si prej platini, duke parë gjelbërimin e përjetshëm tha me vete: “Sa mirë do të ishte që njeriu ta ndiente veten gjithmonë kështu, të fortë, të lehtë, në lulëzim!” Dhe e joshi mendimi se, kushedi, më vonë mund të takohej dhe herë tjetër me Verën.
Ai edhe në shtëpi jetoi ca kohë me atë kujtim. Mbrëmjeve, kur venin në dhomën e gjumit dhe në dritën e abazhurit e shoqja hiqte rrobdëshambrin për të veshur këmishën e natës, çuditërisht atij i bëhej se trupi i saj kishte rënë. Sidomos krahët s’ishin të lëmuar dhe pjesa e tyre e brendshme nuk kishte ndonjë shkëlqim si prej biluri. Mensuri ankohej që tavani i tyre nuk ishte prej druri, që ajri ishte i ftohtë dhe çarçafët e krevatit e kishin humbur butësinë e vakët të hekurosjes. Pastaj, kur shuhej drita dhe atij i ikte nga sytë imazhi i Verës, thoshte me vete: “Ndarja është mizore!” Dhe përsëri besonte se ai përcaktim u shkonte shumë atyre të dyve dhe se ishte thënë enkas për ata.
Vonë, kur kthehej nga ndërresa e dytë e punës dhe urbani e linte ndanë sheshit “Skënderbej”, shihte tutje nga fundi i shëtitores, atje ku fillonte hekurudha, dhe kishte çaste që i vinte të vraponte në stacion. Disa herë kishte menduar t’i telefononte Verës, por dyshimi se çfarë do t’i thoshte pikërisht, e lodhte. “Dhe vërtet, çfarë do t’i them?!”, ngeci me veten një mbrëmje te sheshi i madh. Dëgjoi zërin e Gjylsos që e thirri. E shoqja me të birin i kishin dalë përpara. Kishin marrë vesh për një avari në Kombinatin e tekstileve dhe ishin shqetësuar mos kishte ndonjë aksident. Atij i erdhi turp dhe nja dy muaj më pas, kur në bllokun ku banonte një aktivist i Frontit e ftoi të mbante një bisedë mbi moralin dhe edukatën, nuk pranoi duke thënë se ishte tepër i zënë.
V
Tashmë dalldia e dikurshme i kishte ikur, ajo kishte qenë si një dehje e përkohshme nga vera. Vetëm se, kur në kombinat flitej për ndonjë letër anonime, atij i shkonte mendja se kishte të bënte me të. Më në fund, e shtyrë nga pendimi dhe për t’u hakmarrë disi për atë kurthin që ai i kishte ngritur te stacioni i vogël, Vera kishte shkruar që nga Fieri. Ose kishte shkruar Kozi, i cili atë natë i kishte pritur aq miqësisht dhe u kishte kërkuar ndjesë për darkën që ishte vonuar, sepse “mishi i gjelit është i fortë, zien ngadalë”. Ai sapo i kishte zbuluar të gjitha, e kishte ndier veten të poshtëruar dhe tani, me një letër të gjatë, shpjegohej se si e kishin mashtruar dhe ia kishin përdhosur shtëpinë me seks në shtratin bashkëshortor. Atëherë Mensuri kujtohej si ishte hequr babaxhan para të zotit të shtëpisë, i kishte thënë se i pëlqente kopshti dhe pemët, kishte rënë me Verën në çarçafët e larë e të hekurosur, ndërsa mikpritësit kishin ndenjur me merakun që nuk u hodhën edhe një velenxë, se mos mbërdhinin nga dimri me lagështirë i fushës dhe Violetës, gruas së tij, i rëndohej ashtu sëmundja e shpifur e migrenës.
Mirëpo letra nuk kishte të bënte me të. Nga ferra kishte dalë vetëm lepuri dhe, megjithëse kur e sheh se është lepur, njeriu s’ka përse trembet më, atij i mbeti një frikë në zemër. Dhe kur punët shkonin mbarë në fabrikë, kur lavdëroheshin disa dhe kur ndokush përmendte për mirë edhe emrin e tij, ndihej ngushtë, skuqej dhe i vinte të thoshte: “Mos ia vini re Pavlin Koçit, nuk është tamam ashtu!”
Në shtëpi, zakonisht, mblidhej herët. Tani kishte tre fëmijë. Të voglin e çonte vetë në çerdhe dhe mbasditeve, kur punonte në ndërresën e parë, e mbante jashtë një copë herë në ajër të pastër. Dalëngadalë filloi t’i zinte dora edhe ndonjë punë shtëpie. Merrte pluhurat me leckë të thatë, u ndërronte vendin qelqurinave në bufe dhe ujiste lulet. Ndodhte që e shoqja kthehej nga rruga, ndalej te dera e kuzhinës dhe i dukej se rregulli, bashkë me qetësinë, buronin aty nga shpirti i pastër i të shoqit. “S’të ka kush!”, i thoshte. “Ty s’të ka kush!”, i përgjgjej ai. Dhe i vinte mirë që gruaja ishte e kënaqur. Sa e re kishte mbetur Gjylsoja, sa mirë i rrinte rrobdëshambri i ri me lulevile. Asaj i kishte shkuar gjithnjë rrobdëshambri, por ai mendonte se tani i shkonte më tepër, i jepte një lloj intimiteti që theksonte ndjenjën e bashkëshortes dhe të amësisë.
Kaloi kohë dhe tashmë ai e kishte harruar ngjarjen te stacioni i vogël. Edhe në fabrikë u ngritën dy reparte të reja dhe punët u shtuan. Mensuri hahej me brigadierët për prodhimin, nuk lëshonte pé dhe në mbledhje bënte kritika për cilësinë. Pastaj, kur edhe kryesia e Frontit e ftoi të mbante një temë me banorët e bllokut, ai foli gjerë e gjatë për edukatën morale dhe kulturën e jetesës.
Tashmë dalldia e dikurshme i kishte ikur, ajo kishte qenë si një dehje e përkohshme nga vera. Vetëm se, kur në kombinat flitej për ndonjë letër anonime, atij i shkonte mendja se kishte të bënte me të. Më në fund, e shtyrë nga pendimi dhe për t’u hakmarrë disi për atë kurthin që ai i kishte ngritur te stacioni i vogël, Vera kishte shkruar që nga Fieri. Ose kishte shkruar Kozi, i cili atë natë i kishte pritur aq miqësisht dhe u kishte kërkuar ndjesë për darkën që ishte vonuar, sepse “mishi i gjelit është i fortë, zien ngadalë”. Ai sapo i kishte zbuluar të gjitha, e kishte ndier veten të poshtëruar dhe tani, me një letër të gjatë, shpjegohej se si e kishin mashtruar dhe ia kishin përdhosur shtëpinë me seks në shtratin bashkëshortor. Atëherë Mensuri kujtohej si ishte hequr babaxhan para të zotit të shtëpisë, i kishte thënë se i pëlqente kopshti dhe pemët, kishte rënë me Verën në çarçafët e larë e të hekurosur, ndërsa mikpritësit kishin ndenjur me merakun që nuk u hodhën edhe një velenxë, se mos mbërdhinin nga dimri me lagështirë i fushës dhe Violetës, gruas së tij, i rëndohej ashtu sëmundja e shpifur e migrenës.
Mirëpo letra nuk kishte të bënte me të. Nga ferra kishte dalë vetëm lepuri dhe, megjithëse kur e sheh se është lepur, njeriu s’ka përse trembet më, atij i mbeti një frikë në zemër. Dhe kur punët shkonin mbarë në fabrikë, kur lavdëroheshin disa dhe kur ndokush përmendte për mirë edhe emrin e tij, ndihej ngushtë, skuqej dhe i vinte të thoshte: “Mos ia vini re Pavlin Koçit, nuk është tamam ashtu!”
Në shtëpi, zakonisht, mblidhej herët. Tani kishte tre fëmijë. Të voglin e çonte vetë në çerdhe dhe mbasditeve, kur punonte në ndërresën e parë, e mbante jashtë një copë herë në ajër të pastër. Dalëngadalë filloi t’i zinte dora edhe ndonjë punë shtëpie. Merrte pluhurat me leckë të thatë, u ndërronte vendin qelqurinave në bufe dhe ujiste lulet. Ndodhte që e shoqja kthehej nga rruga, ndalej te dera e kuzhinës dhe i dukej se rregulli, bashkë me qetësinë, buronin aty nga shpirti i pastër i të shoqit. “S’të ka kush!”, i thoshte. “Ty s’të ka kush!”, i përgjgjej ai. Dhe i vinte mirë që gruaja ishte e kënaqur. Sa e re kishte mbetur Gjylsoja, sa mirë i rrinte rrobdëshambri i ri me lulevile. Asaj i kishte shkuar gjithnjë rrobdëshambri, por ai mendonte se tani i shkonte më tepër, i jepte një lloj intimiteti që theksonte ndjenjën e bashkëshortes dhe të amësisë.
Kaloi kohë dhe tashmë ai e kishte harruar ngjarjen te stacioni i vogël. Edhe në fabrikë u ngritën dy reparte të reja dhe punët u shtuan. Mensuri hahej me brigadierët për prodhimin, nuk lëshonte pé dhe në mbledhje bënte kritika për cilësinë. Pastaj, kur edhe kryesia e Frontit e ftoi të mbante një temë me banorët e bllokut, ai foli gjerë e gjatë për edukatën morale dhe kulturën e jetesës.
VI
Një të premte mbasdite, Mensur Vika po krihej përpara pasqyrës në korridor. Ishte veshur me kostum dhe kishte vënë kravatën. Do të dilte për një shëtitje. Dukej më qejf dhe ndërsa lëmonte flokët me shuplaka, i tha së shoqes:
- E di se yt shoq mund të bëhet kryeteknolog? Këto ditë do të ketë një mbledhje në fabrikë dhe, me këtë rast, ndoshta shtrohet edhe ky propozim.
- S’të ka kush! - hovi e shoqja e kënaqur.
- Ty s’të ka kush, - ia ktheu ai dhe i erdhi keq që Gjylsoja ishte e zënë me punët e darkës e nuk dilnin bashkë.
Ra zilja e telefonit. E shoqja ngriti receptorin, tha një “po” dhe ia zgjati atij.
“Alo, Mensur Vika jam.”
“Më mban mend?”, foli dikush. “Jam Kozi. Ndoshta më ke harruar dhe s’të bëj me faj. Ka rrjedhur shumë ujë që atëherë... Kam ardhur me nusen e djalit dhe fëmijën e tyre të vogël. Djalin e kam ushtar, kurse nipçen do ta shtrojmë në spital. I kam edhe letrat e doktorëve, s’pata ndonjë hall, por... Meqë më nxori udha këtej, më tha edhe gruaja, pa shih njëherë ç’bëhet miku ynë! Unë erdha në postë-telegraf, por këtu s’të njihnin. Hapën librin e telefonave dhe më dhanë numrin tënd. E po, ky do jetë miku im, thashë me vete...”
“Ju lutem, unë... Unë s’po ju njoh.”
“Kozi jam pra, Kozi që e kam shtëpinë pranë stacionit. Të kujtohet kur ju la treni atëherë dhe erdhët...”
“Treni?! Stacioni?!.. Ju lutem, ndoshta...”
“Kush është?”, pyeti e shoqja.
Ai u mundua të mbulonte turbullimin dhe ngriti supet.
“Ishte errësuar, ishte mbrëmje, dimër ka qenë”, jepte hollësira tjetri për t’ia kujtuar. “Erdhët bashkë me gruan dhe fjetët në shtëpinë tonë.”
“Mor shok, ndoshta... Ah-ah”, psherëtiu pastaj, “po unë këtu pranë e kam gruan. Ja, i flisni vetë!”
“Alo!”, filloi Gjylsoja. “Mirë, faleminderit. Po ju kush jeni?”
Dhe Kozi, siç kishte bërë me Mensurin, i tregoi edhe asaj si e kishte nxjerrë udha në Tiranë, se nuk kishte ndonjë hall, se fliste nga posta dhe vazhdoi t’i jepte hollësira për njohje. Gruaja dëgjoi një grimë herë, pastaj mënjanoi receptorin dhe qeshi: “Thotë se paskemi fjetur bashkë në shtëpinë e tij”, i tregoi Mensurit, “madje në mëngjes unë i paskam falur një krehër së bijës.”
“Jo”, i dha sqarime tjetrit, “ne nuk kemi qenë asnjëherë me pushime në Vlorë, ne i bëjmë pushimet në Pogradec... Si thatë, Violeta?! Po ç’Violeta, mua më quajnë Gjylso. Dëgjoni? Gjyl-so!.. S’ka gjë, me numrat e telefonave ndodhin keqkuptime.”
Pasi uli dorezën, duke ruajtur diçka nga buzëqeshja e mëparshme, por edhe me një ndjenjë të lehtë keqardhjeje, i tha Mensurit:
- I gjori, kushedi me kë na ngatërron. Mos i fola rëndë?
Ai doli, por dëshira për shëtitje i kishte ikur. U vërtit sa u vërtit, piu një birrë më këmbë dhe u kthye prapë në shtëpi, ku gjeti të shoqen në korridor. Edhe ajo sapo ishte kthyer nga rruga.
- Ti sikur nuk do të dilje, - u habit ai.
- Dola për ca ushqime, - tha Gjylsoja, - por vajta edhe në postë. Ai burri kishte lënë atje nusen e djalit, kurse vetë kishte shkuar në zyrën e adresave. Desha t’i merrja në shtëpi, por në të kthyer kishte zënë hotel. Jo, moj shoqe, më tha, të më falësh, gruaja e atij mikut tim ishte leshverdhë, kurse ti i ke flokët të zinj. Në zyrën e adresave ishin ngatërruar punët edhe më keq. I kishin thënë se në Tiranë banonin katër familjarë me këtë emër e mbiemër. S’ka gjë, tha, në jetë vetëm mali me malin nuk piqen, kushedi si e sjell sëra dhe e takoj herë tjetër. Pastaj më dha një shportë me rrush. E kishte sjellë për njeriun e tij, sepse mbante mend se i pëlqenin pemët dhe kopshtet. Por meqë nuk e gjeti dhe meqë edhe ty të quajnë Mensur, ma dha mua. Zëre se ia çova mikut tim, më tha.
Shporta ishte e brishtë, e thurur me fletë kallami. Ndoshta prej atyre kallamave që ai i kishte dëgjuar atëherë buzë kanalit se si ia bënin fësh-fësh. Dhe ajo fëshfëritja e tyre e zgjatur, këmbëngulëse, i qe dukur sikur bënte thirrje për fshehtësi... Vërtet, gjithçka kishte mbetur e fshehtë. Mensuri ishte i bindur se atë Kozin e stacionit kurrë s’kishte për ta parë dhe se andej asnjëherë s’do t’i vinte ndonjë e keqe. Por tashmë ai vlonte nga brenda, sepse në lojën e tij të pandershme kishte futur edhe të shoqen. Dhe e kishte futur në një rol qesharak, duke e përdorur si dëshmitare të rreme.
“Ndëshkimi, ndoshta ky është ndëshkimi im”, murmuriti supersticioz.
Një të premte mbasdite, Mensur Vika po krihej përpara pasqyrës në korridor. Ishte veshur me kostum dhe kishte vënë kravatën. Do të dilte për një shëtitje. Dukej më qejf dhe ndërsa lëmonte flokët me shuplaka, i tha së shoqes:
- E di se yt shoq mund të bëhet kryeteknolog? Këto ditë do të ketë një mbledhje në fabrikë dhe, me këtë rast, ndoshta shtrohet edhe ky propozim.
- S’të ka kush! - hovi e shoqja e kënaqur.
- Ty s’të ka kush, - ia ktheu ai dhe i erdhi keq që Gjylsoja ishte e zënë me punët e darkës e nuk dilnin bashkë.
Ra zilja e telefonit. E shoqja ngriti receptorin, tha një “po” dhe ia zgjati atij.
“Alo, Mensur Vika jam.”
“Më mban mend?”, foli dikush. “Jam Kozi. Ndoshta më ke harruar dhe s’të bëj me faj. Ka rrjedhur shumë ujë që atëherë... Kam ardhur me nusen e djalit dhe fëmijën e tyre të vogël. Djalin e kam ushtar, kurse nipçen do ta shtrojmë në spital. I kam edhe letrat e doktorëve, s’pata ndonjë hall, por... Meqë më nxori udha këtej, më tha edhe gruaja, pa shih njëherë ç’bëhet miku ynë! Unë erdha në postë-telegraf, por këtu s’të njihnin. Hapën librin e telefonave dhe më dhanë numrin tënd. E po, ky do jetë miku im, thashë me vete...”
“Ju lutem, unë... Unë s’po ju njoh.”
“Kozi jam pra, Kozi që e kam shtëpinë pranë stacionit. Të kujtohet kur ju la treni atëherë dhe erdhët...”
“Treni?! Stacioni?!.. Ju lutem, ndoshta...”
“Kush është?”, pyeti e shoqja.
Ai u mundua të mbulonte turbullimin dhe ngriti supet.
“Ishte errësuar, ishte mbrëmje, dimër ka qenë”, jepte hollësira tjetri për t’ia kujtuar. “Erdhët bashkë me gruan dhe fjetët në shtëpinë tonë.”
“Mor shok, ndoshta... Ah-ah”, psherëtiu pastaj, “po unë këtu pranë e kam gruan. Ja, i flisni vetë!”
“Alo!”, filloi Gjylsoja. “Mirë, faleminderit. Po ju kush jeni?”
Dhe Kozi, siç kishte bërë me Mensurin, i tregoi edhe asaj si e kishte nxjerrë udha në Tiranë, se nuk kishte ndonjë hall, se fliste nga posta dhe vazhdoi t’i jepte hollësira për njohje. Gruaja dëgjoi një grimë herë, pastaj mënjanoi receptorin dhe qeshi: “Thotë se paskemi fjetur bashkë në shtëpinë e tij”, i tregoi Mensurit, “madje në mëngjes unë i paskam falur një krehër së bijës.”
“Jo”, i dha sqarime tjetrit, “ne nuk kemi qenë asnjëherë me pushime në Vlorë, ne i bëjmë pushimet në Pogradec... Si thatë, Violeta?! Po ç’Violeta, mua më quajnë Gjylso. Dëgjoni? Gjyl-so!.. S’ka gjë, me numrat e telefonave ndodhin keqkuptime.”
Pasi uli dorezën, duke ruajtur diçka nga buzëqeshja e mëparshme, por edhe me një ndjenjë të lehtë keqardhjeje, i tha Mensurit:
- I gjori, kushedi me kë na ngatërron. Mos i fola rëndë?
Ai doli, por dëshira për shëtitje i kishte ikur. U vërtit sa u vërtit, piu një birrë më këmbë dhe u kthye prapë në shtëpi, ku gjeti të shoqen në korridor. Edhe ajo sapo ishte kthyer nga rruga.
- Ti sikur nuk do të dilje, - u habit ai.
- Dola për ca ushqime, - tha Gjylsoja, - por vajta edhe në postë. Ai burri kishte lënë atje nusen e djalit, kurse vetë kishte shkuar në zyrën e adresave. Desha t’i merrja në shtëpi, por në të kthyer kishte zënë hotel. Jo, moj shoqe, më tha, të më falësh, gruaja e atij mikut tim ishte leshverdhë, kurse ti i ke flokët të zinj. Në zyrën e adresave ishin ngatërruar punët edhe më keq. I kishin thënë se në Tiranë banonin katër familjarë me këtë emër e mbiemër. S’ka gjë, tha, në jetë vetëm mali me malin nuk piqen, kushedi si e sjell sëra dhe e takoj herë tjetër. Pastaj më dha një shportë me rrush. E kishte sjellë për njeriun e tij, sepse mbante mend se i pëlqenin pemët dhe kopshtet. Por meqë nuk e gjeti dhe meqë edhe ty të quajnë Mensur, ma dha mua. Zëre se ia çova mikut tim, më tha.
Shporta ishte e brishtë, e thurur me fletë kallami. Ndoshta prej atyre kallamave që ai i kishte dëgjuar atëherë buzë kanalit se si ia bënin fësh-fësh. Dhe ajo fëshfëritja e tyre e zgjatur, këmbëngulëse, i qe dukur sikur bënte thirrje për fshehtësi... Vërtet, gjithçka kishte mbetur e fshehtë. Mensuri ishte i bindur se atë Kozin e stacionit kurrë s’kishte për ta parë dhe se andej asnjëherë s’do t’i vinte ndonjë e keqe. Por tashmë ai vlonte nga brenda, sepse në lojën e tij të pandershme kishte futur edhe të shoqen. Dhe e kishte futur në një rol qesharak, duke e përdorur si dëshmitare të rreme.
“Ndëshkimi, ndoshta ky është ndëshkimi im”, murmuriti supersticioz.
0 comments:
Post a Comment