Zija Çela: LETËR BIANKËS

E dashtuna Bianka, kam ngecur mu në aksin urban, diku pranë stacionit Rruga-Ura dhe vetëm 250 metra na ndajnë. Më vjen keq, por këtë largësi (afërsi) nuk kam për ta kapërcyer asnjëherë, pasi jo vetëm për të shkuar përpara, por edhe për t’u rikthyer tek ti, s’ka mbetur për mua as rrugë, as urë. Shkurt, kam shkelur një minë nëntokësore dhe, sapo ta ngrej këmbën, mina do të shpërthejë.
Për shkakun tim i gjithë trafiku ka ngrirë. Duke shkëmbyer shenja e llafe, pa guxuar të afrohen, njerëzit më vëzhgojnë nga larg. Prej tyre marr vesh se minën e ka vënë një bakall, për të vrarë fqinjin dorac, me të cilin ka konflikt për truallin e dyqanit. Minavënësi kishte pandehur se, në këtë fërk mëngjesi, i pari që do të shkelte aty do të ishte pikërisht hasmi i tij. Mirëpo, ja që doraci qenkësh gdhirë i sëmurë, ai ende s’ka bërë hap këtej, ndërkohë që unë, duke çalltisur për larg, dola herët nga shtëpia. Me një kile kafe në çantë, kafe kokërr të ardhur nga shkretëtirat me mirazhe të Qabesë, isha nisur për në Shkodër, ku po më prisnin motrat e veshura me të zeza dhe, bashkë me ato, të bëja hov matanë Bjeshkëve të Namuna e drejt Malit të Sharrit, për t’iu gjendur vëllamit në ditë zie, me xhenaze të rëndë në konak.
Më duhet të them se, dikur, kam lexuar një tregim me titullin “Letër Xhulias”. Aty flitet për një skuadër minazbuluesish, xhenierë të karrirës. Njëri nga ushtarët e vjetër, megjithëse me aparat në dorë, shkel pikërisht një minë si kjo. E dëgjon se vdekja po i këndon pas veshit, është plotësisht me dije se askush nuk mund ta shpëtojë, prandaj, i rrethuar nga shokët e tij, kujtohet të diktojë një letër për njeriun e vet më të shtrenjtë, të shoqen që e quanin Xhulia. Në këto çaste të fundit, e kam mbledhur mendjen, lipset ca dinjitet, andaj nuk më shkon aspak të bëhem kopjac!
Biankë e dashtun, vetëm në të zbardhur të dritës e kuptova sjelljen time të papërgjegjshme. Mbrëmë isha me të vërtetë i rraskapitur dhe, ndërsa ti po koteshe, unë hëngra darkë dhe u shtriva, pa pritur që të haje edhe ti. Në mëngjes pashë se asgjë nuk kishe vënë në gojë. U ngrite si me zor, pa shkrythjet lojcake, me një mavijosje jeshile në buzën e poshtme dhe prapë asgjë nuk vure në gojë, ndonëse qumështi dhe rriska e proshutës nuk mungonin. E di, proshuta është një ushqim disi kadaverik, dyshova se ky ishte shkaku që ti nuk haje, duke pasur nevojë për pak mish të freskët. Mirëpo nxitova për të dalë nga shtëpia dhe vetëm pas pak, kur rashë në kurth, u kujtova se nevoja jote më kishte rrëshqitur nga mendja. Tani më thuaj, ku djallin je helmuar dhe çfarë është ai helm që të ka mynxyrosur ty?!..
Që këtu ti e merr vesh se unë nuk jam mirë, pasi t’u drejtova me pyetje, kur dihet se nuk je në gjendje që të përgjigjesh. Nëse vërtet do ta kapërcesh këtë mynxyrë, kam një merak që mbetet ta përmbushësh pas shumë e shumë vitesh, ditën që edhe për ty s’do të ketë më rrugë apo urë për të mbërritur tek unë. Pra, kur të të vijë ora e vdekjes, je e lutur ta shpërndash te fqinjët atë kartën, që ta kam përmendur dhe që e kam printuar në disa kopje. Aty shkruhet: “Sipas një tradite të vjetër, ndryshimi mes maces e qenit përcaktohet nga reflekset, qeni gjuan për të tjerët, kurse macja për vete. Mirëpo tashmë zakonet kanë ndryshuar, sot qentë gjuajnë për vete dhe macet për të tjerët.”
Bianka, e virtytshmja Bianka, unë besoj në martirizimin tënd. Ndërsa ti nuk është e nevojshme të besosh ndërsjelltas. Jo për tjetër, por se asnjëherë nuk do të kesh ndonjë obligim ndaj meje. Ai ushtari i vjetër e gjeti mënyrën që, duke e diktuar me zë, letra e tij të stenografohej dhe të arrinte te Xhulia. Dhe ai kishte të drejtë, atëbotë lufta e shpallur sapo kishte mbaruar dhe vrasja ende dukej e besueshme. Kurse tani, të bëhesh fërtele nga dinamiti a nga një minë, pra të biesh në rrengun e vdekjes, është diçka krejt idioteske, pikërisht ngaqë lufta nuk është shpallur. Ja përse unë nuk ia diktova askujt këtë letër intime. Veçse në pamundësi për të duruar më gjatë, përpara se mina të më ketë hedhur në erë, të gjitha sa rrëfeva këtu, ia thashë vetes nën zë. E pse? Sepse ti, macja ime bardhoshe, nuk e flet gjuhën e njeriut. Por kam bindjen se e ndien, e ndien thellësisht këtë gjuhë. Prandaj kurrë mos e dhëntë Zoti të vdesësh qenshe, si unë.
Ah, sikur ta kishe të mundur të m’ia çoje një falëmeshëndet vëllamit tim, atij vëllamit përtej Bjeshkëve të Namuna e përreth Malit të Sharrit! Të m’i thoshe që të ma bëjë hallall për mungesën në mortin e lokes së tij dhe se është i falur që nuk u ndodh në mortin tim. Sidoqoftë, në ia marrtë mendja të vijë një ditë, vajtojcat të m’i sjellë nga Reka e nga Prishtina, se bëhen bashkë me motrat e mia, vajtojca të thekura nga Shkodra dhe ma gjejnë varrin në Tiranë. Harxhet, për çdo rast, i ka e zonja e shtëpisë.
E sheh, Bianka, më vajti goja ku djeg e ku përvëlon! Sa do të dëshiroja që, në këtë finale banale, t’i përcillja asaj së shtrenjtës time shoqe, zonjës Aliqi, nja dy porosi të vogla. T’i thosha se po e lë pa borxhe. T’i thosha se, për borxhet që nuk m’u paguan mua, të mos shpresojë se do t’i kthehen. Dhe në fund, nëse bie ngusht një ditë, atë kupën e dyfishtë të kafes, çakmakun e zi që nuk e gëzova, sahatin e kromuar të xhepit dhe qeset e mbushura plot e përplot, po gjeti blerës, të mos ngurrojë por t’i shesë. Veçse amanet, me pak dhembje për këto qeset me letrat e mia.