(Çaste eseistike, IMAGINARIUM), 25
Dikur edhe një bisedë a një bashkëbisedim, ishte një art më vete. Po e përfytyrojmë (në këtë IMAGINARIUM) një botë pa fjalë. Në rrjetin social, para një viti e sa, kur publikova tregimin “Ç'ndodh kur në botë mund të flasë vetëm një qenie”: kur një njeri u ishte i pajisur me Fuqinë e Fjalës, uzurpon botën, njerëzit nuk mund të flitnin, e ndjeu veten si qenia më e vetmuar, më e mjerë, më e pafat, më e pavlerë.
1.
Të mos harrojmë: kënga popullore, përgjithësisht krijimtaria gojore, krijohej pa asnjë formë shkrimi: krijohej me anë të imagjinatës popullore, kreative, dhe përcillej a transmetohej nëpërmes të të folurit, nëpërmes ligjërimit gojor, a këngës folklorike që përsëritej e mësohej përmendësh...
Nuk është e rastësishme përse në Bibël (Besëlidhja e Re), thuhet se njeriu nuk është i krijuar nga shkronja, por nga fryma, "sepse shkronja vret, por Fryma jep jetë." (2 korinitianëve 3,6). Po qe se me fjalën SHKRONJË kuptojmë secilën formë të komunikimit jogojor (prej shkrimit në pergamenë, nëpërmes letrës te Epoka e Gutenbergut e deri te letra elektronike e Epokës digjitale); atëherë njeriu e ka dhe një formë tjetër, burimore, të komunikimit frymor, të brendshëm, atë gojor e të të drejtpërdrejtë.
Përjetohej e ndjehej Fjala e Gjallë.
Njeriu frymëzohej prej Fuqisë së Fjalës së Folur. Njerëzit ngiteshin peshë, nxiteshin dhe organizoheshin prej kësaj Fuqie a Fryme të Fjalës, për të kryer punë të rëndësishme, vepra të mëdha, madje, për të kryer edhe revolucione, ndërrime shoqërore a luftëra çlirimtare.
Duke marrë guxim e duke u mbushur besim nga Fjala e Frymëzuar, njerlzit e ndienin veten më të sigurt, më të gjallë, gjenin mbështetje më shumë te njëri-tjetri, inkurajoheshin më shumë për dije, punë dhe jetë.
Të mos harrojmë: kënga popullore, përgjithësisht krijimtaria gojore, krijohej pa asnjë formë shkrimi: krijohej me anë të imagjinatës popullore, kreative, dhe përcillej a transmetohej nëpërmes të të folurit, nëpërmes ligjërimit gojor, a këngës folklorike që përsëritej e mësohej përmendësh...
Nuk është e rastësishme përse në Bibël (Besëlidhja e Re), thuhet se njeriu nuk është i krijuar nga shkronja, por nga fryma, "sepse shkronja vret, por Fryma jep jetë." (2 korinitianëve 3,6). Po qe se me fjalën SHKRONJË kuptojmë secilën formë të komunikimit jogojor (prej shkrimit në pergamenë, nëpërmes letrës te Epoka e Gutenbergut e deri te letra elektronike e Epokës digjitale); atëherë njeriu e ka dhe një formë tjetër, burimore, të komunikimit frymor, të brendshëm, atë gojor e të të drejtpërdrejtë.
Përjetohej e ndjehej Fjala e Gjallë.
Njeriu frymëzohej prej Fuqisë së Fjalës së Folur. Njerëzit ngiteshin peshë, nxiteshin dhe organizoheshin prej kësaj Fuqie a Fryme të Fjalës, për të kryer punë të rëndësishme, vepra të mëdha, madje, për të kryer edhe revolucione, ndërrime shoqërore a luftëra çlirimtare.
Duke marrë guxim e duke u mbushur besim nga Fjala e Frymëzuar, njerlzit e ndienin veten më të sigurt, më të gjallë, gjenin mbështetje më shumë te njëri-tjetri, inkurajoheshin më shumë për dije, punë dhe jetë.
2.
E pra, sot ky art zëvendësohet me përdorimin e email-it, tweet, facebook a me format tjera të telekomunikimit e të komunikimit elektronik. Ose nëpërmes skipe a video me zë nga largësia. Kësisoj, ekspertët ë komunikimit e të filozofisë së komunikimit, kanë të drejtë kur pohojnë se bota po zvogëlohet, po bëhet gjithnjë e më e vogël. Përgjithësisht, të gjitha zbulimet e komunikimit elektronik, u bënë për ta zënë sa më lehtë e shpejt këtë bashkëbisedim nga largësi të pafundme.
Por ndodh paradoksi.
Nëse më parë, bashkëbisedimi i drejtpërdrejtë, i ngeshëm, pa censurë dhe i lirshëm, kishte cilësinë e depërtimit në thellësi e në gjerësi; bota sotme e vëren se këto vlera po degjenerojnë tmerrshëm.
Të rinjtë më nuk flasin shumë drejtpërdrejt, por shkak se jeta e tyre shpenzohet duke komunikuar përmes mesazheve të shpejta, kurse kjo formë komunikimi në Myspace a Facebbok bëhet përmes komenteve të shkurta e të befta në rrjetet sociale.
Cilat janë disa nga pasojat?
Nga ekspertë të komunikimit pohohet:
Të rinjtë humbin aftësinë për t'i zhvilluar prirjet e komunikimit,
humbin prirjen për të krijuar miqësi të vërteta me bashkëmoshatarët e moshataret,
humbin interesin për t’i përvetësuar e çuar përpara përvojat e mësimet e rëndësishme të gjeneratave më të vjetra...
Edhe nëse bisedojnë, ata aty për aty e ndërpresin bisedën nga alarmi i një mesazhi a thirrjeje telefonike. Ata jetojnë në universin e vibrimeve të tingujve e zërave telefonikë... ku mesazhet me tekst janë format kryesore të komunikimit (sipas studimeve të Disney Mobile dhe Harris Interactive). Madje, ky studim i këtyre kompanive, e pohon qartë se mesazhi me tekst mbizotëron edhe mbi bisedën e gjallë e të drejtpërdrejtë. Për të qenë e keqja edhe më e madhe, studentët gjatë ligjëratave, pothuajse gjysmën e kohës e harxhojnë duke shkruar mesazhe, në vend të dëgjimit të ligjëratës.
Ose, ajo që bie në sy: të rinjtë qeshin vetëmeveti në një mjedis publik, mund të gjenden bashkë, por injorojnë njëri-tjetrin, duke shtypur mesazhe... Miqtë e vërtetë zëvendësohen me e-miq a me miq virtualë.
Rrallë sot sheh njerëz të rinj, si dikur, duke folur ballë për ballë.
Humbin shumë kohë, humbin orë të panumërta, në një komunikim bosh, pa vlerë.
Sherry Turkle (autore e librit “Vetëm së bashku” “ Alone Together”, ku paraqet raportet tona me makinat e me teknologjinë moderne), shpreh zemërtatën e saj: “"Nuk mundem, në restorante, të mos shoh anëtarët e një familjeje apo edhe familjet që nuk flasin me njëri-tjetrin… Në parqe, nuk mund të shikoj nënat që nuk flasin me fëmijët e tyre..."
“Një bisedë është një dialog, jo një monolog. Kjo është arsyeja pse ka kaq pak biseda të mira: për shkak të mungesës, dy bisedues inteligjent rrallë takohen” (Truman Capote).
“Faktorët më me ndikim të të gjithë faktorëve edukativë janë biseda në shtëpinë e fëmijës “ (William Temple).
E pra, sot ky art zëvendësohet me përdorimin e email-it, tweet, facebook a me format tjera të telekomunikimit e të komunikimit elektronik. Ose nëpërmes skipe a video me zë nga largësia. Kësisoj, ekspertët ë komunikimit e të filozofisë së komunikimit, kanë të drejtë kur pohojnë se bota po zvogëlohet, po bëhet gjithnjë e më e vogël. Përgjithësisht, të gjitha zbulimet e komunikimit elektronik, u bënë për ta zënë sa më lehtë e shpejt këtë bashkëbisedim nga largësi të pafundme.
Por ndodh paradoksi.
Nëse më parë, bashkëbisedimi i drejtpërdrejtë, i ngeshëm, pa censurë dhe i lirshëm, kishte cilësinë e depërtimit në thellësi e në gjerësi; bota sotme e vëren se këto vlera po degjenerojnë tmerrshëm.
Të rinjtë më nuk flasin shumë drejtpërdrejt, por shkak se jeta e tyre shpenzohet duke komunikuar përmes mesazheve të shpejta, kurse kjo formë komunikimi në Myspace a Facebbok bëhet përmes komenteve të shkurta e të befta në rrjetet sociale.
Cilat janë disa nga pasojat?
Nga ekspertë të komunikimit pohohet:
Të rinjtë humbin aftësinë për t'i zhvilluar prirjet e komunikimit,
humbin prirjen për të krijuar miqësi të vërteta me bashkëmoshatarët e moshataret,
humbin interesin për t’i përvetësuar e çuar përpara përvojat e mësimet e rëndësishme të gjeneratave më të vjetra...
Edhe nëse bisedojnë, ata aty për aty e ndërpresin bisedën nga alarmi i një mesazhi a thirrjeje telefonike. Ata jetojnë në universin e vibrimeve të tingujve e zërave telefonikë... ku mesazhet me tekst janë format kryesore të komunikimit (sipas studimeve të Disney Mobile dhe Harris Interactive). Madje, ky studim i këtyre kompanive, e pohon qartë se mesazhi me tekst mbizotëron edhe mbi bisedën e gjallë e të drejtpërdrejtë. Për të qenë e keqja edhe më e madhe, studentët gjatë ligjëratave, pothuajse gjysmën e kohës e harxhojnë duke shkruar mesazhe, në vend të dëgjimit të ligjëratës.
Ose, ajo që bie në sy: të rinjtë qeshin vetëmeveti në një mjedis publik, mund të gjenden bashkë, por injorojnë njëri-tjetrin, duke shtypur mesazhe... Miqtë e vërtetë zëvendësohen me e-miq a me miq virtualë.
Rrallë sot sheh njerëz të rinj, si dikur, duke folur ballë për ballë.
Humbin shumë kohë, humbin orë të panumërta, në një komunikim bosh, pa vlerë.
Sherry Turkle (autore e librit “Vetëm së bashku” “ Alone Together”, ku paraqet raportet tona me makinat e me teknologjinë moderne), shpreh zemërtatën e saj: “"Nuk mundem, në restorante, të mos shoh anëtarët e një familjeje apo edhe familjet që nuk flasin me njëri-tjetrin… Në parqe, nuk mund të shikoj nënat që nuk flasin me fëmijët e tyre..."
“Një bisedë është një dialog, jo një monolog. Kjo është arsyeja pse ka kaq pak biseda të mira: për shkak të mungesës, dy bisedues inteligjent rrallë takohen” (Truman Capote).
“Faktorët më me ndikim të të gjithë faktorëve edukativë janë biseda në shtëpinë e fëmijës “ (William Temple).
3.
Po atëherë, ç'duhet bërë?
A mund të rikthehet Arti i Bisedës?
Si ta rikthejmë këtë prirje te brezat e sotëm, për të ndërtuar prirje të komunikimit verbal?
Komunikimi i tillë ua vjedh të rinjve jo vetëm kohën e çmuar, ua rrëmben edhe shumëçka tjetër nga jeta.
Për të folur me dikë, për të zhvilluar një bisedë domethënëse, të drejtpërdrejtë, duhet ta kesh një temë. Nuk është thënë më kot se leximi i shton njohuritë e përgjithshme, por e shton edhe aftësinë e të folurit.
Sa përjetime të bukura ndodhin kur një i moshuar rrëfen për të rinjtë përvojat e tij. Arti i Bisedës së Gjallë siguron edhe përjetimin e bukur të një ngjarjeje eprosanale, të një histori dashurie, lufte, sporti etj.
Dikur, në traditën e bashkëbisedimit shqiptar (nëpër oda a ambiente tjera), ekzistonte edhe kultura e dëgjimit. E dëgjimit aktiv. E sot thuhet: dëgjimi është një mjet i vlefshëm. Por te rrjetet sociale ndodh krejt e kundërta: përqendrimi te vetvetja (kush qenkam unë, kush janë të tjerët)...
Nga ana tjetër, të mos harrohet, se, gjatë historisë, njerëzit më të shquar, Fjalën e Folur e kanë pasur mjetin më të spikatur e më të përvetësuar për të arritur gjëra të mëdha në jetë. Edhe sot, në jetën politike, në jetën shoqërore a në atë të biznesit, do të njihni udhëheqës a drejtues që kanë vetëbesimin dhe aftësinë e të shprehurit të drejtpërdrejtë. Te e fundit,e dhe “Dashuria pa biseda është e pamundur” (Mortimer Adler). Kësisoj përsoset e kalitet edhe karakteri, por kësisoj nderohen edhe karrierat e suksesshme. Bashkëbisedimi i tillë, i drejtpërdrejtë, i jep domethënie kuptimplote jo vetëm temës a çështjes, por edhe u jep rrugë miqësive më të rëndësishme, u jep rrugëzgjidhje edhe moskuptimeve a mosmarrëveshjeve.
Po atëherë, ç'duhet bërë?
A mund të rikthehet Arti i Bisedës?
Si ta rikthejmë këtë prirje te brezat e sotëm, për të ndërtuar prirje të komunikimit verbal?
Komunikimi i tillë ua vjedh të rinjve jo vetëm kohën e çmuar, ua rrëmben edhe shumëçka tjetër nga jeta.
Për të folur me dikë, për të zhvilluar një bisedë domethënëse, të drejtpërdrejtë, duhet ta kesh një temë. Nuk është thënë më kot se leximi i shton njohuritë e përgjithshme, por e shton edhe aftësinë e të folurit.
Sa përjetime të bukura ndodhin kur një i moshuar rrëfen për të rinjtë përvojat e tij. Arti i Bisedës së Gjallë siguron edhe përjetimin e bukur të një ngjarjeje eprosanale, të një histori dashurie, lufte, sporti etj.
Dikur, në traditën e bashkëbisedimit shqiptar (nëpër oda a ambiente tjera), ekzistonte edhe kultura e dëgjimit. E dëgjimit aktiv. E sot thuhet: dëgjimi është një mjet i vlefshëm. Por te rrjetet sociale ndodh krejt e kundërta: përqendrimi te vetvetja (kush qenkam unë, kush janë të tjerët)...
Nga ana tjetër, të mos harrohet, se, gjatë historisë, njerëzit më të shquar, Fjalën e Folur e kanë pasur mjetin më të spikatur e më të përvetësuar për të arritur gjëra të mëdha në jetë. Edhe sot, në jetën politike, në jetën shoqërore a në atë të biznesit, do të njihni udhëheqës a drejtues që kanë vetëbesimin dhe aftësinë e të shprehurit të drejtpërdrejtë. Te e fundit,e dhe “Dashuria pa biseda është e pamundur” (Mortimer Adler). Kësisoj përsoset e kalitet edhe karakteri, por kësisoj nderohen edhe karrierat e suksesshme. Bashkëbisedimi i tillë, i drejtpërdrejtë, i jep domethënie kuptimplote jo vetëm temës a çështjes, por edhe u jep rrugë miqësive më të rëndësishme, u jep rrugëzgjidhje edhe moskuptimeve a mosmarrëveshjeve.
( 24 prill 2017)
0 comments:
Post a Comment