Italo Kalvino lindi më 15 tetor në Santiago të Lasvegasit afër Havanës. Babi Mario ishte një agronom nga një familje e vjetër sanremeze që gjendet në Kubë, pasi kishte kaluar rreth njëzet vjet në Meksiko për të drejtuar një stacion eksperimental bujqësor dhe një shkollë agronomie. E ëma Evelina Mameli, me origjinë sassareze dhe ishte e lauruar për shkencat natyrore dhe punonte si asistente e botanikës në universitet botanike në universitetin e Pavias.“Nëna ime ishte shumë e ashpër, rreptësia, papërkulshmëria në idetë e saj aq shumë mbi të voglin që të arrinte gjëra të mëdha. Edhe babai im ishte shumë i ashpër dhe i vrazhdë por ashpërsia e tij ishte shumë e zhurmshme, idhnake, dhe me hope. Babai im si personazh narrative ishte më i mirë si një ligurian shumë i vjetër dhe i rrënjosur në peizazhin e tij, ishte një njeri që i kishte rënë përrreth botës dhe që kishte parë revolucionin amerika në kohën e Panço Vilos. Ishin dy personalitet shumë të forta karakteristike[…] Mënyra unike për një djalë që nuk ishte i shtypur[…] ishte kundër një sistemi mbrojtës. Ai që nuk duron edhe humbjen , e gjithë dija që mund të jetë transmetuar nga prindërit tek djali vjen në pjesën e humbur.
Botimi i parë i Palomar doli në Einaudi në Nëntor të vitit 1983. Teksti nga ky prezantim mbeti i pa botuar për shumë vjet dhe doli për herë të parë në Milano në vitin 1982 që ishte pergaditur nga Kalvini në maj të vitit 1983 për të iu përgjigjur edhe një kërkese të “New York Times Book reviw” mbi librin që shkrimtarët e të gjithë botës qëndrojnë duke shkruar në këtë vend, por në revistën Amerikane në numrin 12 qershor 1983 dukeshin vetëm pak linja duke u parë nga Palomar.
Ideja e parë ishte për të bërë dy personazhe: zoti Palomar dhe zoto Mohole. Emri që vjen në fillim vjen nga Mount Palomar, një observues i famshëm astronomik kalifornian. Emri i dyte është ai i një projekti shpimi i kores së tokës që vjen t’i realizojë mundësisht thellë por kurrë nuk arrin në brendësi të tokës. Të dy personazhet i ishin afruar Palomarit kundrejt lartësisë nga jashtë, aspektet shumëformëshe nga universi, Mahole ndodhej ulët, i errët me humnera të brendshme. Më propozoi që të shkruaja dialogje të ulta mbi kontrastin midis dy personazheve, një që sheh faktet e vogla nga jeta e përditshme në një perespektivë kozmike, dhe tjetri që preukupohet vetëm për të zbuluar se çfarë ka nën të dhe çfarë thuhet për të vërtetën e pa këndshme.
Provoi që të shkruante një dialog mbi sekuestrimin e personave, ishte koha në të cilën murtaja komunikonte dhe bëhej në vendin tonë një industri shumë e frytshme. Zoti Mahole mban vetëm njerzit antipatikë nga të gjithë, për të cilët ishte evident se askush nuk kishte paguar kurrë një shpërblim, mund të ndjenin siguri, pra jeta prej krimineli ishte reciproke dhe me bazë unike dhe e mundshme për shoqërinë, midis rriskut dhe dhembshurisë ai bëhet mbështetje për krimin, dhe pikërisht mbi këto sentimente mundohet të ngrihet. Arritjen në këtë pikë e rilexoj për atë që kam shkruar, e mbledh shuk fletën që kam shkruar dhe e hedh për tokë, siç bëj përherë kur kam dyshuar për yllin që kisha shkruar diçka nga këtu në fillim dhe pastaj mund të pendohem. Por siç kishte bërë duke shkruar dialogje nga Mahole, ai në vetvete kishte dyshime për këtë gjini. Preferonte që ta tregonte projektin për ta lënë pastaj që të piqej.
Por ai vendosi që të shkruante copëza vetëm të zotit Palomar, personazh në kërkim nga një harmoni në mes të një bote që e gjitha është shqyer copa copa dhe kërcet. Publikoi në faqen e tretë të gazetës “Corriere della Sera”me të cilën atëherë bashkëpunonte dhe mendoi se sigurisht që kishte një pikë që e kishte bërë ta kuptonte zotin Mahole , por ky do të vinte vetëm pasi të kishte përvijuar plotësisht personazhin e Palomarit, kjo ishte një kundra pikë që në fillim dhe, pastaj do të vendosej si e domosdoshme. Pataj asgjë. Shkonte përpara me Palomarin, dhe ky është një tip me eksperiencë dhe me reflekse që natyrisht i vinin nga atribuimi i personazhit midis zotit Mahole që mbeti i papërcaktuar nga qëllimet. Ose mendimi dhe arsyeja në “çelsin e Maholes” që i kalonin shumë në kokë nuk dilnin kurrë por, kalonin duke drejtuar domosdoshmërinë dhe për t’u dhënë atyre një formë të shkruar.
Në projektet e ndryshme të librit që çdo herë abuzohet shumë për të bërë një ndjekje të serisë së Palomarit parashihet gjithmonë një seksion dialogjesh më zotin Mahole të cilat nuk kanë titull. Por kanë sjellë pas këto projekte prej vitesh, duke ndjekur dhe besuar se kulmi i librit do të çfaqet tek ky personazh autentik mbi të cilën ai akoma nuk kishte shkruar asnjë rresht.
Ai kishte kuptuar vetëm fundin që personazhi Mahole nuk kishte asnjë nevojë sepse Palomar ishte edhe Mahole: Pjesa nga errësira dhe zhgënjimi që ky personazh në përgjithësi i mirë vendos të sjellë pas një personazh në vetvete. Në këtë moment i kishin mbetur tregimet dhe libri ka mbaruar, në fakt volumi Palomar nuk lë gjurmë nga kjo histori që ju kam treguar.
Por mund të pyetet se në vend që të flasim për librin që kam shkruar, fjala nga kjo që nuk kam shkruar dhe me këtët nuk kam asgjë të bëj. Por ndoshta një mund të flasë për vetë librin dhe nuk do të kërkojë fjalë të tjera nga pjesa e autorit, dhe jo negativen, dhe meqense jemi duke folur për projektet e librit që kanë qenë shpaketuar për të arritur tek kjo.
Palomar vjen tashmë si një libër sa që numri i hollë i faqeve, ku në frazat e tij është tentuar që të transformohet herë pas here në enciklopedi në “diskutimet për metodën” në roman. Megjithëse më parë e zgjeron, ka përfunduar për të qenë gjithmonë e më shumë e dobët dhe i koncentruar. Në fillim dispononte copëza nga një rubrike. “Observimi i zotit Palomar” që kishte publikuar herë pas here në “Corrire” midis viteve 1975-1977, por vetëm një numër i vogël nga këto ishin për të hyrë në libër, dhe kjo ishte bazuar mbi një tip të sigurtë të përqëndrimit në fushën e observimit të kufizuar-një xhirafë në kopshtin zologjik, një dallgë që rreh mbi breg, ku vitrina e një dyqani bëhet treguese përmes një ideje të ngulitur nga komplet shkrimet.
Është kjo dhe jo një eksperiencë tjetër e Palomarit, e njohur edhe në vendet e tjera e njohur origjinalisht në vetën e parë që ishte botuar tek “Republika” në vitet pas ardhëse, kur i kuptoi rastet e shkrimit p.sh, tufa e migrimit të zogjve nga Roma në nëntor ose planetet e parë me teleskop. Është e tepërt koha për të vlersuar një ushtrim letrar që ka rënë dhe ka dalë jashtë përdorimit një diskutim i padobishëm. Përshkrimi. Kur shoh diçka që më pëlqen dhe vendos që të përshkruaj, kërkoj nga nata e gjatë “të vërtetën” ku në të shumtën e herës mbeten të harruar në axhendën e bllokut të shënimeve.
Për të kuptuar Palomarin kam shkuar për të kërkuar këto pika; p.sh kam rigjetur një përshkrim të dy breshkave që çiftëzohen që është kaluar në libra të tillë dhe cila? Ky përshkrim është aq identik dhe kjo që i riu poet që jemi nga i njëjti vend Xhuzepe Konte ka bërë në një poezi të tij. I kam rilexuar në një volum të bukur që tashmë i ka dhe djali, jam në dijeni se mund të të kaloj në një plagjiaturë, e dhënë që poezia e tij është publikuar e para. Por për këtë më është përshkruar objektiviteti i përshkrimit ku forca të imponon shprehje të ndryshme letrare.
Kishte vënë edhe një pikë shumë faqëshe nga eksperienca e një udhëtimi mbi civilizmin antik dhe të largët, i kam shtegtuar pothuaj të gjithë sepe përshtypjet e udhëtimit në libër nga shkrimtari Italian është i një gjinie nga i cili të gjithë kemi ngopje. Dhe pastaj shumë nga nocionet kulturore që është e domosdoshme për t’u paisur me çdo gjë që përshkruhet në llojet e teksteteve, stonimi në një libër si ky I vendosur mbi një raport direkt me të që shihet.
Gjithsesi problemi nga larg përballë një kampi të diturish që nuk sundohen, ku në mjetet kufizuese është shumë vështirë për t’u zgjidhur sepse Palomari kurrë nuk duhej të nxirrte në pah as kompetencën që nuk ka as inkompetenca që nuk ishte kurrë i interesuar në vetvete. Siç ka rezultuar ky problem po shihet në seksion që është zemra e librit. Palomar e bën shpesh; kjo pjesë, dedikuar kontraktorëve elementar nga Parisi, u korrespondon temave të cilat u mbajtën nga shumë dhe që mund përfundonin “ në bazën materiale të ekzistencës.”
Pse kur kam komunikuar për të vënë së bashku tekstet që kishin ardhur për të caktuar tema të sigurta që i kisha parë të lulëzonin përsëri, p. sh. “rregullimi dhe çrregullimi i natyrë”, “ domosdoshmëria, mundësia, pafundësia, heshtja dhe fjala”. Kjo e fundit është shumë e rëndësishme sepse personazhi Palomar e kishte si të tijën shenjën dalluese nga një pjesë e karakterit të heshtrur dhe, i një aplikimi tjetër i “një leximi të botës”në aspektet e tij jo linguistike, aq shumë gjurmë rivijzohen në rrjetën në të cilën çdo e ndarë i korrespondon kryqëzimit të dy temave, dhe në çdo të ndarë i kishte kushtuar vendosjen e titullit nga pjesë tashmë e shkruar ose ende që po shkruheshin. Pork y projekt që fillon me konceptet teorike nuk mund të fiksojë, sepse libri pranon nga larg pikërisht vetëm tekstin,të cilin ai e ka prapsur në vetvete në një rast që i ishte prezantuar pa atë që kishte kërkuar.
Jo vetëm për këtë përgaditje nga ky libër i vogël i cili ka qenë i gjatë, por edhe pse shpresonte gjithmonë që t’ja dilte për të bërë që mënyra e observimit të zotit Palomar po e zgjeronte mënyrën humane, dhe nga vetë kjo, për t’u ankoruar më në fund në disa konkluzione të përgjithshme. Më shumë ai shkonte përpara për ta përfunduar më shumë këtë që i dukej e vështirë. Heshtja e zotit Palomar që fillon me librin në ngulitjen e frazave, duke ju afruar më së fundi dhe duke bërë më shumë përzierje që është e pa duruar. Duke e lexuar të gjithë, unë vë re se historia e palomarit po mund të ripranohet në dy fraza: Një njeri po vendos që të ecë hap pas hapi dhe të arrijë diturinë. Dhe kjo akoma nuk është arritur.
0 comments:
Post a Comment