“Ti ke shkuar me time shoqe?”, ia nisi ai.“Po”, thashë.
“Deshi Morena apo të dy?”
“Desha unë”, thashë.
“E kam marrë me mend”, tha ai. Pastaj u kthye nga njerëzit e tij, që po krijonin një rreth me dru zjarri dhe u hoqi vërejtjen, duke u thirrur që ta ngushtonin unazën. “Si urdhëroni, bos”, iu përgjigj truproja dërdëng, i vetmi që kishte këmbyer pak fjalë me mua menjëherë pas rrëmbimit, pasi më kishin goditur drejt e në kokë, por ende pa më sjellë në masivin kodrinor, ku na priste shefi i tyre. Bosi hoqi nga krahu armën e shkurtër të gjahut, një pushkë gjysmautomatike dhe, si të mos kishte besim në përvojën e të tjerëve, filloi të merrej vetë me drutë.
“Dhe e di pse e kam marrë me mend?”, vazhdoi me mua. “Sepse midis gjithë atyre horrave, që i lëpihen gruas sime, ti je më i dobëti, shkurt, më i parëndësishmi. Muzikantët e gropës së orkestrës janë si kufomat e varreve kolektive, ata mbesin gjithmonë anonimë.”
“Tamam”, thashë.
“Çfarë tamam?”, ngulmoi bosi, i interesuar që ta ndieja sa më tepër poshtërimin.
Sapo m’i kishin zgjidhur duart dhe ma kishin hequr kapuçin e zi. E kuptova se më kishin sjellë aty që të më vrisnin, por duke dyshuar se Morenën tashmë e kishin vrarë, po bëhesha nervoz dhe i lig.
“Kam dashur të shkoj dhe kam shkuar me tët shoqe”, thashë. Nga zori që po gënjeja, kafshova buzët. “Do tjetër?”
“Mjafton, kryesoren e pranove vetë. Megjithatë, poezi nuk di të shkruash”, shtoi si rastësisht.
“S’kam shkruar ndonjëherë”, thashë.
“Pa kujtohu mirë, i yti është ky shkrim?”, nxori nga xhepi një letër të palosur, vjershën e vetme që kisha provuar të shkruaja gjatë jetës sime dhe që ia kushtoja Morenës. Më tha se e kishte gjetur në sirtarët e saj, atje ku ajo ruante videot, albumet me fotografi të karrierës, artikujt e prerë nga shtypi, emblemat e çmimeve dhe gjithfarë kujtimesh, që e mbanin të lidhur me skenën dhe famën e saj. Ç’është e vërteta, nuk ngulmoi që t’ia hidhja sytë dorëshkrimit tim, nuk po e përdorte si provë materiale, vetëm po bënte një vlerësim.
“Shkrim energjik, por pa kurrfarë kaligrafie”, tha. “I ke hedhur shkronjat në letër si një grusht mizash në çarçaf. Pisllëk e maskarallëk anonim. Të paktën, t’i kishe vënë inicialet e tua, siç i nënshkruan nganjëherë ato recensionet e vockla nëpër gazeta. Hajde iniciale, hajde! Me një J e një S, ti sikur nuk je Jetmir Sauku, një copë tiranas i trashë, por Johan Sebastiani i Austrisë! Pse nuk e ke nënshkruar?”
“Nuk jam kujtuar”, thashë. “Por ndoshta s’ka qenë as e nevojshme.”
“Kjo është e vërtetë”, e pikasi ai, “ti ke qenë i sigurt se vetë përmbajtja ka qenë një nënshkrim. Dhe elementet nuk mungojnë, për shembull, hapja e kloshit të fustanit, përfytyrimi i kambanës etj. Me një fjalë, fotografimi i realitetit që ke jetuar. Mund të pyesësh se nga e di unë? E di, sepse edhe dikush tjetër ka fotografuar hap pas hapi.”
“Tamam”, thashë prapë.
Dhe ai përsëri pyeti hidhur: “Çfarë tamam?”
“Kam bërë dashuri me Morenën dhe dikush na ka përgjuar hap pas hapi me teleobjektiv.”
Deri atë çast nuk e kisha përmendur me emër dhe më ishte dukur mënyra e vetme për të mos e përlyer. Por nënvetëdija po më jepte një shtysë tjetër: Do të kisha shkuar me Morenën, po të kishte dashur ajo? Dhe a kishte dashur Morena? Unë asnjëherë s’kisha provuar ta kaloja cakun.
“A nuk i japim fund, bos? Çfarë kishim për të thënë, e thamë.”
Ai qeshi, ka të ngjarë me mënyrën si iu drejtova.
“Dale, zjarri nuk është ndezur dhe qentë ende... Më duket se qentë po arrijnë”, i vuri veshin një uturime.
Pas një grime, pashë një xhip që po ngjitej rrugë e pa rrugë deri te maja, ku ndodheshim ne. Reth e qark, kodrat me marè e shqopë i kishte ildisur si me shkrumb drita e ndajnatës që, nën një qiell me re të ulëta, po shteronte shpejt. Prej rrëqethjeve më ishte çuar mishi kokërr; vdekjen ma kishin caktuar dhe ishte një përfundim që nuk varej nga unë, por më mundonte ideja e torturës. Ç’u duheshin zjarri dhe qentë? Kishin me vete aq armë, sa të ma bënin trupin fërtele, para se të gjunjëzohesha e t’i mohoja të gjitha sa kisha thënë, duke u dhënë atyre një kënaqësi më tepër: kënaqësinë për të më quajtur burracak, një pusht, një fëlligështan që shkon me një grua dhe pastaj, për mungesë dinjiteti, e mohon dhe mbush brekët. Befas, e përfytyrova veten në gjunjë, pastaj të shembur në baltë dhe m’u bë se filluan të më kërcisnin eshtrat e rrashtës nga shkelmat e tyre, teksa unë ulërija: “Nuk është e vërtetë, ju betohem, unë as nëpër mend s’kam guxuar ta çoj këtë dashuri!”
Duke u shkundur si arabà, xhipi ndaloi ndanë barakës me anëza dërrasash dhe truproja pyeti:
“Bos, t’ua vëmë flakën druve?”
“Po”, tha ai, “tani asgjë nuk mungon.”
Dyert e xhipit u hapën dhe, duke lehur e hungëruar, vërshoi lukunia e qenve. Me sa munda të vëreja, ishte një kope me langonj gjahu, që u përkisnin racave të ndryshme, por të gjitha ishin buçe.
“Kështu e mendon edhe të shoqen, një bushtër?”, fola nën zë. “Apo qeni që u fërkohet bushtrave, sipas tij jam unë, prandaj ma ka kurdisur vdekjen mes buçeve.”
Por ishte e vështirë të kuptohej radha që do të ndiqej, pra nëse në fillim do të më torturonin me zjarrin e pastaj do të bëhesha preja e lukunisë, apo më parë do të më çapërlonin qentë dhe pastaj do të më linin të hiqja shpirt me gazep, duke u përcëlluar në rrethin e flakëve.
“Dua të urinoj”, thashë.
“Mund të urinosh atje”, ma bëri me dorë që të kaloja prapa barakës.
Me tri këmbë shkallë e me çatinë prej llamarine, ajo barakë s’kuptohej në i kishte shërbyer dikur ndonjë poste ushtarake, punëtorëve të gjeologjisë apo e kishin ngritur vetë gjahtarët. Matanë gjeta një gropë natyrale me gjithfarë mbeturinash, që nga shishet e thyera e deri te fekalet e thara. Nuk ishte çudi që, pas pak, edhe kufoma ime të rroposej aty.
Me t’u kthyer, bosi më pyeti nëse kisha shkuar me të shoqen thjesht për një trill mashkulli apo kisha synuar t’i vija atij stërkëmbësin faqe botës.
“Morenën e kam dashur”, fola gjakftohtë, në kundërshtim me ankthin që ndieja përbrenda.
“Atë vjershën tënde e pranoi vetëm se ia dërgoje ti”, tha ai. “Por i erdhi keq që nuk e kishe nënshkruar. Kur të hypi frymëzimi, ditën që shëtitët me varkë?”
E kisha shkruar në mbrëmje vonë, pasi e kishim kaluar ditën së bashku. Ishim takuar në bulevardin Dëshmorët e Kombit për një kafe, pastaj kishim ecur drejt Universitetit Politeknik, pak nga pak ishim ngjitur në Parkun e Madh, atje kishim vozitur me varkë në liqen dhe, si hëngrëm drekë, u endëm duke soditur harmoninë e formës së përkryer që kanë bredhat. Nëse dikush na pyeste përse rrinim bashkë, ndoshta nuk do të dinim të përgjigjeshim. Ndiheshim mirë kur rrinim bashkë, kjo do të ishte përgjigja ime. Nganjëherë çuditesha me Morenën, ngaqë ajo ende nuk ishte ngopur me famën e sopranos, përkundrazi, dukej sikur gjithnjë e ndillte dhe nuk lodhej prej famës, aq sa ndodhej vazhdimisht në shoqërinë e njerëzve më të njohur të kryeqytetit, madje mes adhuruesve të saj më intimë organizohej edhe një lojë fati me emrin Lotaria Morena. Shpesh e më shpesh, unë kisha mbetur jashtë kësaj shoqërie dhe, i mësuar të mbetesha jashtë, nuk e pyesja më veten përse. Por as Morena nuk bënte ndonjë përpjekje për të më tërhequr aty. “Ti je tjetër”, më thoshte mua, “me ty nuk jam artiste, por njeri. Sepse ti më mposht, ky është ndryshimi. Kur jemi bashkë, në të vërtetë artisti je ti.” Ndërsa ditën që po shëtisnim, sapo kërceu nga varka në bankinën e vogël dhe unë seç i thashë për fustanin që iu hap poshtë si kambanë, më zuri dorën, m’i shtrëngoi gishtërinjtë dhe kuturisi për një gjë, që kurrë më parë s’e kishte nxjerrë nga goja. Tha se “Baterflai” e Puçinit kishte paralajmëruar bombën atomike që do të hidhej në Hiroshima. Pastaj më bëri një premtim të paharrueshëm, me një valë të nxehtë fryme, thua se po këndonte “Un bel di vedremo”.
Tremja e barakës ku po rrinim me bosin, ishte e mbuluar me strehë; ne ishim ulur ballë për ballë, në ca cungje që shërbenin si stola. Pyetja e tij e fundit, si edhe përgjigja ime, ishin këmbyer disi mbyturazi, pasi lehja e qenve po bëhej gjithnjë e më e padurueshme.
“Ata po fillojnë”, tha ai.
“Kush?”, pyeta.
“Njerëzit e mi”, tha bosi.
Më binte që t’i kisha pas shpine dhe u ktheva andej. Si i kishin spërkatur drutë me naftë, flakët nuk kishin vonuar të përhapeshin, por vrulli i tyre tani ishte platitur dhe pasi kishin marrë përbrenda, teksa digjeshin më ngadalë, drutë skuqnin nga prushi. Rrethi i zjarrit ndërpritej vetëm në një pikë, si një unazë e këputur. Njerëzit e bosit, veshur me rroba gjahtarësh, i kishin mbledhur bushtrat krye më krye, i shtrëngonin nga qaforet dhe i mbanin larg zjarrit. Brenda unazës llamburitëse, në pikën ku duhej të ishte qendra e rrethit, pashë truprojën me çizme të gjata lëkure dhe xhiboksin e mbërthyer deri në fyt. Nëpër këmbët e tij, duke kuisur e duke pulitur sytë, vërtiteshin një tufë këlyshësh, të thoshte mendja nja tridhjetë, që sapo i kishte zbrazur aty nga arkat. Ai doli përmes shtegut ku zjarri ndërpritej, e zuri rrugëkalimin duke i vendosur arkat njërën mbi tjetrën dhe, kur qarku u mbyll plotësisht, ata të tjerët i lëshuan langonjtë.
Për disa çaste, mëmat buçe u stepën në vijën e zjarrit, duke e mbajtur turirin përpjetë e duke sokëllirë, ndërsa këlyshët, pasi provuan t’u afroheshin por u sprapsën nga afshi përvëlues, u ngjeshën prapë në qendër në trajtën e një lëmshi të gjallë, prej mishi e gëzofi, që vorbullonte e lëshonte kuitje vazhdimisht. Pa i pushuar sokëllimat, langonjtë zunë t’i vinin rrotull zjarrit dhe, kur i pari guxoi të hidhej matanë, befas e ndoqi tërë lukunia. Vështirë të kuptohej se si në atë lëmsh të kapërthyer, çdo bushtër gjente aq shpejt këlyshët e vet, i nuhaste dhe i lëpinte shkurt, pastaj zgjidhte njërin, atë që i thoshte instinkti, e mbërthente në zverk me dhëmbë dhe sulej për të dalë nga furra zharitëse, teksa atë grimë herë që hovte në ajër, thithat e gjinjve i hapeshin prej mundimit dhe qumështi kërcëllinte në prush. Me t’u ndodhur jashtë rrezikut, ato e lëshonin kërthinin që kishin shpëtuar dhe ktheheshin për të rrëmbyer këlyshë të tjerë, të nxitura edhe nga suita e bosit që i ndërsente me fishkëllima. Pastaj kapërcimet u rralluan, kushedi pse langonjtë u tërhoqën, vetëm njëra nga buçet (dëgjova të thuhej se kishte pjellë pesë këlyshë) ngulmoi më gjatë, duke e përsëritur tri herë atë rrugë ferri. Kështu, këlyshët e seleksionuar si më të dobëtit, mbetën pa rrugëdalje në rrethin e zjarrit, ndërsa këlyshët që kishin shpëtuar, gjahtarët po i mblidhnin në tufë. Besova se tashmë ma kishin caktuar edhe mënyrën e torturës dhe po e përfytyroja veten në darën e zjarrit, ndërkohë që truproja me larot e tjerë më godisnin me qytat e armëve, sa herë provoja të dilja prej atij rrethimi. Më dukej sikur sytë po më skuqeshin dhe po më lëvrinin gjëndrat e lotëve, sepse nuk po e shqisja vështrimin nga zjarri, kur bosi foli përsëri dhe u ktheva nga ai.
“Nuk kam ndonjë dëshirë”, ia kundërshtova kërkesën.
“Por është dëshira ime”, këmbënguli. “Thonë se, po ta lexojë poeti vjershën e tij, e përjeton përsëri gjendjen kur e ka shkruar. Dua të shoh se ç’pamje të merr surrati me atë gjendje.”
“Nuk e lexoj”, thashë, “dhe s’më detyron dot.”
“Unë nuk jam kot këtu”, tha ai.
Hoqi nga shtylla e tremes fenerin me gaz dhe, duke e mbajtur sipër letrës, nisi të lexonte vetë. Sa herë përsëriteshin fjalët fustan dhe kambanë, atij sikur i kërcisnin dhëmbët që i kishte të rregullt, në përputhje me përmasat e gojës. Megjithatë, mua më dukej se i merrnin çapraz, përmes tyre vargjet dilnin të sharruara dhe teksti bëhej pluhur. E ndërpreu deklamimin nga fundi, sepse prapa barakës u dëgjuan batare të shtënash. Një luzmë mornicash, të mprehta si cifla çeliku, më depërtuan në trup. Ai foli i pari:
“I vranë.”
“Kë vranë?”, pyeta.
“Këlyshët bastardë. E kam ditur se mund të gaboheshe. Ti ke menduar se pikërisht këlyshët që kishin shpëtuar bushtrat, do të jetonin. Jo, aspak”, u hoqi çdo shpresë bosi.
Truproja kishte hyrë brenda unazës dhe po përkëdhelte krijesat e vogla që kishin tepruar. Kuisjet e tyre tani kishin tjetër timbër, këlyshët ishin shkathtësuar, bënin laradasha dhe rrekeshin të kafshonin dorën me dorashkë, që ua zgjaste padroni.
“Bastardët ishin ata të tjerët, kurse këta një ditë do të bëhen langonj të vërtetë”, tha bosi prapë. “Unë i besoj instinktit të bushtrës. Bushtra i njeh mirë këlyshët e vet dhe, kur ndodhen në rrezik, nxiton të ndihmojë më të dobëtit, sepse të fortët janë më të përgatitur, ata duhet ta përballojnë rrezikun vetë. Po ti çfarë ke?”, ma afroi fenerin te koka.
“Kam djersirë?”, pyeta.
“Ke ca si spermë të kuqe në tëmthin e djathtë”, qeshi. “Por paske edhe në të majtin”, tha me njëfarë habie. Pastaj, duke u përhumbur në një mendim, sytë e hirtë iu përshkëndritën dhe ndërsa vazhdonte të qeshte me turr, i thirri truprojës: “Aleko, pa hajde këtu, hajde ta shohësh si është ndragur në tëmtha! I thotë mendja se fustani i një gruaje është me të vërtetë kambanë dhe se kjo kambanë nuk mund të ketë rrumb tjetër, përveçse bolet e tij. Më thuaj tani, ia vlen t’i ndysh duart me një bastard të tillë?! Këta poetët vetëm një të mirë kanë, nuk është nevoja t’i vrasësh, ata vetëvriten dalëngadalë. Është një racë që skartohet vetiu, por prapëseprapë xhinsi i tyre nuk zhbihet kurrë nga kjo botë.”
Pasi më përqeshën dhe u tallën me radhë, e ndjeva se më kishin lënë fillikat në errësirë. U lëshova teposhtë kodrave nga të më çonin këmbët. Supet më rëndonin, një avull djerse, ashtu si kokën, ma mbështillte edhe trupin, por më duhej të shpejtoja. Frika se mos Morenën e kishin vrarë vërtet, më çoi drejt e te vila e bosit, ku arrita pak përpara mesnatës. Kalova në pjesën e prapme, nga binte studioja dhe që nga larg pashë si shëmbëllente në perde hija e saj. Ishte duke bërë ecejake të shkurta, a thua se, pa gjetur dot prehje, po lutej me “Un bel di vedremo”. Sapo hyra në kopsht, ajo pati një tërheqje drejt xhamave. Në çastin që hapte perden, ngrita dorën për ta përshëndetur, por gishtërinjtë ma zunë rrëshqitazi tëmthin dhe u lagën.
Për çudi, m’u duk se vërtet ishte gjak dhe desh klitha nga dëshira për t’ia bërë të ditur Morenës se e kishte mbajtur premtimin: ajo i kishte dëgjuar jehonat e kambanës, ndërkohë që i bija bronzit me kokën time. Por pastaj e mblodha veten. Ndoshta ishte vetëm bojë, bojë nga ajo e veçanta, me të cilën thonë se shkruajnë poetët dhe që, rastësisht a jo rastësisht, më kishte pikuar edhe mua kur kisha shkruar poezinë për Morenën.
“Armando”, u dëgjua e zonja e shtëpisë t’i thërriste dikujt, “një hije po lëviz atje. Zbrit në kopsht dhe hap sytë se mos është ndonjë debil!”
0 comments:
Post a Comment