Kur u ndamë, më porositi të merrja taksi. Për tri arsye, tha: e para, ora vajti vonë; e dyta, bie shi dhe, e treta, shtëpinë e ke larg. Unë kisha një arsye të vetme që atij nuk ia thashë: pasi kisha paguar kamerierin, nuk më kishte mbetur asnjë kacidhe në xhep.Ndihesha aq mirë, sa po mendoja se kujt t’ia dija për nder qetësinë e ëmbël që kishte zbritur tek unë: Florian Stafës që u ul rastësisht në tavolinën time, apo Kurtali Begut që hante darkë me të shoqen në krahun tjetër të sallës. Restoranti ishte plot dhe, sapo hyri, Floriani vërejti se isha vetëm.
- Ke dëgjuar gjë, - pyeti, - i ka vdekur babai Kurtali Begut?
- Ku di unë, - thashë.
- Maskarai, - murmuriti ndërkohë që buzëqeshte, duke ia kthyer përshëndetjen një çifti në tavolinat matanë.
- Kush është maskara? - pyeta.
- Ja, ai zotëria i rëndë që sapo përshëndeta. Koqe kandari është!
- Po pse e ndyn gojën dhe kush është zotëria që përshendete? - pyeta prapë.
- Kurtali Begu pra, - tha ai, duke u thartuar në fytyrë. - Pardje më tha se e kishte të atin duke vdekur dhe se i duheshin disa të holla borxh. Kush ia diskutoi! Sa të donte, pesëqind, një mijë euro. Mirëpo ka tri net radhazi që e gjej këtu bashkë me të shoqen. Monika e tij, ajo pipiruqja me frizurë luaneshe, nuk na paska zemër të shohë dikë që heq shpirt. Por edhe në shtëpi s’kanë tjetër njeri dhe e lënë plakun që të vdesë vetëm. Ja, - turfulloi duke u zgjeruar me bërryla në tryezë, - këtë nuk mund ta duroj.
- Çfarë nuk mund të durosh? - pyeta.
- Nuk mund të duroj që me paratë e mia, domethënë me paratë e mortit, të na kapardisen këtu me fileto peshku dhe verë Kianti. Dhe e di përse e bën këtë ai dudumi? Për t’ia shmangur, siç më tha mbrëmë, emocionet negative së shoqes. E marrtë lumi e marrtë, me gjithë atë shushkën e tij, madamë Monikën! - Në çast u kthye nga kamerieri dhe i tha të sillte Kianti edhe për ne. Mua do të më mbetej të paguaja ushqimin që kisha ngrënë. - Të tjerat i kam unë, - tha.
Pasi pimë verën, porosita edhe unë një Reisling për llogarinë time.
- E paguaj unë edhe këtë shishe, - tha ai, - ti meriton më tepër. Sa shumë ke bërë ti për babain tënd!
- Vërtet? - pyeta.
- Shumë, - përsëriti ai, - shumë ke bërë. Dhe ke mbetur shembull i paharrueshëm.
- Po çfarë kam bërë? - m’u zgjua dëshira që ta dëgjoja nga goja e tij.
- Kush e diskuton, këtë e di e gjithë Tirana, - dëshmoi ai. - Yt atë vdiq pak ditë para asaj të diele, kur ishte caktuar dasma jote. Atëherë ti e shtyve dasmën dhe të vdekurin e veshe me rrobat e tua të dhëndërisë, me kostumin, me këmishën, me këpucët.
- Kostumin jo, - thashë, - kostumi iu ndodh. Vërtet, të mbajtur e kishte, por nuk ishte aq i rënë. Unë i dhashë këpucët e mia, i kisha bërë me porosi, një palë këpucë bezhë, me lëkurë boksi, me thurje e me tokëza në rripin e siprinave. Edhe sot e kësaj dite s’kam më rast të kem këpucë të atilla me shollë!
- Do t’i kesh, - më paralajmëroi ai. - Madje shumë shpejt.
- Ç’thua?! - u rrëqetha.
- Do t’i dhuroj unë, - sqaroi ai, - ti meriton më tepër. Rrobat e dhëndërisë... këpucët! Nuk është e lehtë, ke lënë nam me tët atë!
- Po ty kush ta ka thënë? - m’u nxit kërshëria më tej.
- Ben Tufina ose Genc Mema, - tha ai. - Por ndoshta as njëri, as tjetri. E dinë këta të dy?
- E dinë, besoj.
- Duhet t’ua kesh thënë ti apo jo?
- E mësuan atëherë, kur më ftuan për konferencë në Shoqatën e Humanistëve të Rinj.
- Po Vera Shkalla nga e di? - pyeti ai.
- Vera është kunata e Vilma Bonatës, - thashë. - Unë punoj me Vilmën.
- Dhe asaj ia ka treguar Vilma? - ngulmoi.
- Jo, - thashë, - Vilma më ka njohur me Vera Shkallën dhe një mbrëmje, kur ra fjala për të vdekurit, asaj ia thashë unë.
- E po, Vilma duhet të ma ketë thënë, - u kujtua ai. Pastaj ndërroi mendje: - Apo mos ma ke treguar ti vetë?
- Edhe mundet, - thashë, - nëse më ke pyetur ndonjëherë. Kur njerëzit më pyesin, sado të dua, unë nuk kam si ta fsheh të vërtetën. Veçse dëshiroj që e vërteta të mos zmadhohet.
- Kostumin jo, këmishën jo, - i përshjashtoi ai. - Këpucët po, ë?
- Është e vërtetë, këpucët ia dhashë.
- Këtë ma ka thënë edhe Basri Alla, - pranoi ai. - E njeh Basriun, vëllain e Olsi Allës?
- E njoh, - thashë, - janë vëllezër binjakë. Binjakët më pyetën njëherë për tim atë, sepse diç u kishte përmendur kumbari i tyre, Sokol Kasmi. Pohova para binjakëve atë që i kisha pohuar Sokol Kasmit, me një fjalë, këpucët me thurje.
- Do t’i kesh, - më siguroi prapë.- Vetëm kam një lutje.
- Ç’lutje? - pyeta.
- Ta lëmë këtë bisedë tani, se nuk duroj dot më, dhe të pimë një Kianti tjetër.
- Paguaj unë, - më shkau goja.
Dhe kështu, përveç ushqimit, pagova edhe Kiantin e mbeta pa një kacidhe në xhep.
- Ç’maskara! - murmuriti Florian Stafa kur po ngriheshim.
U rrëqetha përsëri, sepse e kisha fare pranë dhe ai foli me sytë nga unë.
- Kush është maskara? - u befasova.
- Kurtali Begu, - tha ai. - Ia paska mbathur, trapi. Hajde merre vesh se në ç’lokal e ka çuar të shoqen për ndonjë akullore me kapuç. E njeh këtë njeri? - pyeti kamerierin për mua.
- E kush nuk e njeh robin e mirë, - ia priti kamerieri. Më hodhi një vështrim plot respekt dhe vazhdoi: - Në këtë botë janë të rrallë bijtë që bëjnë për baballarët atë, që ky njeri e bëri.
- Po ty si të paska rënë në vesh, - u pataks Florian Stafa, - ta ka thënë Ben Tufina, Genc Mema, Vera Shkalla apo Vilma Bonata? Ta kanë thënë vëllezërit Alla, Sokol Kasmi, Loro Çuni, Fredi Lika, Skifter... Apo e ke dëgjuar në Shoqatën e Humanistëve të Rinj?
- Jo, jo, - sikur u tremb nga ai regjistër kamerieri, - ma ka thënë vetë zotëria. Një mbrëmje, këtu në restorant. Dhe unë jam përlotur duke e dëgjuar, ishte me të vërtetë mallëngjyese.
- Po bisedonim për modelet e këpucëve, - sqarova Florianin, - u përmend modeli me thurje dhe...
- Këpucët do t’i kesh patjetër, - e përmbylli bisedën ai. Pagoi pjesën e tij dhe jashtë më porositi: - Bën mirë të marrësh një taksi. Për tri arsye. E para...
Pa shqiptuar mirë të tretën, unë isha nisur më këmbë për atë arsyen e vetme. Megjithatë, duke u ndier thuajse i lumtur, çalltisa pa përtesë. Binte një shi i pistë, si për të na kujtuar se balta që shkelim këtu poshtë, ngjitet edhe atje lart. Nuk kisha bërë as njëqind hapa, kur dikush më thirri në emër.
Ktheva kokën vrikthi. Retë kishin zbritur deri poshtë dhe unë pashë një njeri të zhytur në mjegull nga kërcinjtë e këmbëve deri në qafë.
- Përse stepesh, - pyeti, - nuk po më njeh?
- Po, - fola i llahtarisur, - më dukesh si im atë.
- Më njohe nga këpucët, - tha ai.
Mbante pikërisht këpucët e mia me thurje. Ngjyrën bezhë e kishin ende të freskët, sikur sapo kishin dalë nga kallëpi i këpucarit dhe tokëzat e nikeluara ruanin një shkëlqim të pacënuar në rripa.
- Më duket se xhepin e ke bosh, prandaj po ec më këmbë? - pyeti.
- Prandaj, - thashë, por gjithnjë i lemerisur nga pamja e tij prej të matanshmi.
- Kot trembesh, - u përpoq të më qetësonte. - Unë e di se fantazma e të atit pak fjalë i thotë Hamletit, por aq mjafton për t’u derdhur tërë ai gjak. Po të flisnin të vdekurit, ndoshta mbarë bota do të shembej, prandaj nuk është mirë që ata të flasin... Por ti mos u tremb, unë ende nuk jam tamam një i vdekur dhe nuk kam as ndonjë gjë të madhe për të të thënë. Ecim?
- Ecim, - thashë.
Dhe lëviza i pari, duke ngjeshur krahët pas ijeve, nga frika se mos e cikja me bërryla.
Edhe ai lëvizi, por kollitej herë pas here dhe nga krikëllimat që dëgjoheshin, e merrja me mend se gjithë trupi i shkundullohej.
- Po të përcjell deri te Rrapi i Trishit, - tha, - aty ku ndahen rrugët. Pastaj unë marr për në varreza, ti drejt shtëpisë. Ke bërë shumë për mua, mor bir!
Kafshova gjuhën. A thua shiu më kishte depërtuar në kocka, sepse më dridhej dhëmbi për dhëmb. Një copë udhë s’e hapa më gojën, edhe ai më shoqëronte në heshtje.
- Të ndaloj një taksi? - tha pastaj. - Paguan Florian Stafa. Unë për vete nuk lagem, por ti je bërë qull nga këmbët. Këpucët s’i paske gjë, - i pikasi të miat.
M’u duk se nxori trupin edhe pakëz nga mjegulla që e rrethonte dhe, duke e ngulur vështrimin në këpucët e mia prej igeliti, koka i mbeti e rënduar poshtë, si të mos i bindeshin plotësisht vertebrat e qafës. Sipër mbulesat e këpucëve më ishin plasaritur, duke krijuar hapësira për ujin.
- S’ka veçse katër a pesë muaj që i kam blerë, - fola si i zënë në faj.
- Kurse këto, - tha ai dhe ngriti njërën këmbë për të treguar shuallin e këpucës, - kanë pesë vjet e s’duan t’ia dinë. Dhe të mendosh se sa baltë ka atje ku jam unë, mor bir! Nuk presim pak nën strehë, është më mirë për ty, - propozoi im atë.
Më tërhoqi në trotuar nën një ballkon të katit të dytë, ku kishte ca rrangulla të stivosura, që i ndriçonte një llambë neoni. Megjithëse avujt, tymi dhe mjegulla që e rrethonin nuk iu ndanë, m’u duk se aty arrita ta shihja disi fytyrën e tij, por shenjat e veçanta kishin humbur: gropëzën e mjekrës dhe vranjat e rralla në faqe ia mbulonte një push i rimtë, i dendur dhe i rrasur; përmbi sytë me atë të bardhën e sedefit, i bënin hije ca qime të forta vetullash, të mprehta e të ngritura përpjetë si çufra bari të thatë; ndërsa krifa e flokëve, e ajrosur mirë prej rrallimit dhe shkëlqyese prej thinjave, i taftonte para e prapa, sepse i qe rritur shumë.
- Baba! - më vloi zëri në grykë.
- Mos u nxito, mor bir, - ma ktheu ai, - unë prandaj kam ardhur. Të lashë në një moshë, kur njeriut nuk i rritet më as trupi e as këmba. Kështu që, besoj, këpucët prapë do të të rrinë mirë.
Ai u përkul, koka iu krodh në mjegull, ndërsa poshtë u shfaq një dorë që doli nga avujt dhe e mbërtheu me gishtërinj njërën këpucë te thembra.
- Çfarë bën, baba?! - e ndalova gjithë siklet, por pa guxuar ta prekja.
- Asgjë, mor bir, veçse po t’i kthej, - tha ai.
- E nga e di ti se ato këpucë kanë qenë të miat? - pyeta.
M’u bë se dëgjova një psherëtimë. Nxori kokën nga mjegulla dhe m’u gjegj:
- E di, bile qysh ditën e parë në varreza. Edhe jeta e ruan inercinë e vet për pak kohë dhe atje, në varr, unë të dëgjova kur po mbaje fjalën e Lamtumirës. Sa u ngashëryen njerëzit me fjalët e tua: “Baba, për ty nuk më është dhimbsur as shpirti, jo më të më dhimbsen këpucët e martesës!” Por edhe kur u bëre me djalë, unë nga këpucët e mora vesh sihariqin. Duhet të ketë qenë hera e parë që e merrje në krahë kërthinin, se i the: “Ti s’mund ta kuptosh tani, more pëllumb, se çfarë jam unë për ty, por prindërit janë të shenjtë për fëmijën. Unë as këpucët e dhëndërisë nuk i kurseva për tim atë!” Pastaj ato këpucë u përmendën shumë herë, shumëkund dhe nga shumëkush. Ato prandaj kanë mbetur kaq të reja.
Fjalët e fundit i shoqëroi me lëvizjen e këmbëve. Pashë se këpucët i kishte hequr dhe se shputat e tij të zbathura lëshonin një verdhimë të fortë damarësh në çimenton e lagur.
- Po ç’ke me të tjerët, baba, njerëzia le t’i përmendë këpucët, ç’punë të prishet ty!
- Njerëzia?! - thuajse e rrokëzoi fjalën ai. Ishte i detyruar ta ngrinte zërin, sepse shiu binte me rrëshekë dhe në rrugë kishin vërshuar ujërat. - Njerëzia asnjë punë nuk më prish. Por ndoshta, ngaqë ishin taksur për dasmë, këto këpucë janë të magjepsura pas teje: ato nuk i binden asnjë zëri tjetër, veç zërit tënd. Merri, mor bir!
I shtyu me gishtërinjtë e zbathur, duke i afruar ndanë këmbëve të mia. I kisha aq pranë, sa më dukej sikur do të më kafshonin. Ç’i doja unë këpucët e të vdekurit, ku t’i çoja? Tani që hodhe lumin, vjen të më thuash të dhjefsha kalin, më erdhi t’i kujtoja. Por më kishte rrëmbyer lajmi i tij i fundit dhe fola ndryshe:
- Ç’është kjo magjepsje e kjo magji, unë nuk jam magjistar, baba. Mos je gabuar?
- Të vdekurit nuk gabojnë, mor bir, - tha ai. - Ata vetëm pendohen për gabimet që kanë bërë dhe, pas pendesës, kërkojnë prehje. Këto këpucë nuk po më lënë të prehem. Sapo nis të më zërë gjumi i përjetshëm, ti dikund i përmend, ato e njohin zërin tënd dhe më japin shtrëngime në këmbë. Këpucëve vazhdimisht u shkundet pluhuri e s’kalben asnjëherë, kurse mua vazhdimisht më del gjumi i dheut dhe nuk arrij të prehem... Boll pra, boll! Më lër të vdes, o bir, më lër të vdes!
Një furgon i zi e ndali vrullin ndanë trotuarit, duke na ndërprerë me gërvimën fishkëllyese të frenave. Pasi shoi fenerët, dikush uli xhamin e derës dhe m’u drejtua:
- Kam porosi nga zoti Florian që t’ju përcjell me makinë deri te Rrapi i Trishit. Ti je vetëm a me kënd?
- Jam me tim atë, - ia ktheva.
Por në të njëtën kohë që tjetri po qeshte në makinë (të paktën ashtu m’u duk), babain nuk e pashë më gjëkundi, sikur ta kishte përpirë toka. Kishin mbetur aty vetëm këpucët bezhë, fringo të reja, me thurje e me tokëza te rripat. Uji po hipte mbi trotuar dhe unë isha në hall se ç’të bëja me to. Nuk isha i sigurt nëse Floriani më kishte punuar ndonjë reng, nëpërmjet një njeriu të veshur tebdil, për të më thënë se edhe mua më përbuzte njëlloj si Kurtali Begun, apo kisha takuar me të vërtetë fantazmën e tim eti. Rrebeshi s’kishte të pushuar dhe ajo qetësia e mëparshme, që kishte zbritur tek unë, tashmë ishte tretur.
Pas pak, furgoni i zi ndaloi përsëri dhe kur unë po zbrisja, ai që rrinte në timon më foli:
- Harrove këpucët, or njeri. Mua nuk më bëjnë, po si zor t’i bëjnë dhe kujt tjetër... Do t’i marrësh apo t’i çoj prapë në varreza?
Kishim arritur atje ku rrugët ndahen.
0 comments:
Post a Comment