Zija Çela:QENGJI I GRIGJËS

Më ishte bërë zakon që, herë pas here, vizatoja me laps çfarë më vinte ndër mend. Ndoshta prej shpejtësisë, përveç naivitetit, këto vizatime kishin edhe ca dytësi figurative. Njëherë bëra një luledielli. E ndjeva se thekët po më dilnin tepër të gjatë, por meqë nuk përdorja fshirëse, i përkula rreth tuberit duke i zbritur poshtë. Kur pyeta babain se çfarë ishte, ai u përgjigj:
- Është një oktapod përbindësh.
Mua sesi më erdhi! Njëherë tjetër, pasi vizatova një sorkadhe dhe e pyeta çfarë shihte në letër, ai tha se po shihte një dhi shytë. Pastaj, si me shaka, shtoi ca fjalë të tjera. Ndonëse ishin pa të keq, mua më bënë të skuqesha.
Kishin kaluar vite kur nga dritarja, një mëngjes, pashë në oborr një qengj të njomë, një këlysh qeni, një gjarpër riosh, një patok të vogël, një kotele të zezë, një lepurush dhe një këndes të parritur. Dola menjëherë që t’i vija qengjit në ndihmë, sepse çalonte disi nga njëra këmbë. Por teksa i kundroja me radhë, nuk po arrija të kthjellohesha nga habia. Po këta si u ndodhën në shtëpinë time?!
Gjatë ditës dëgjova të flitej për një helikopter që, pas mesit të natës, kishte bërë ulje të detyruar në një fermë diku pranë. Nuk e përcaktonin dot nëse kishte qenë ushtarak, i shërbimit shëndetësor, ndonjë helikopter i agjencisë qiradhënëse apo karakatina e shkollës private të fluturimit. Më pas piloti u kishte telefonuar mekanikëve të gatishmërisë. Kështu hamendësonin disa. Ndërsa të tjerë thoshin se ulja nuk kishte qenë e detyruar, por ishte përdorur si alibi. Qëllimi kishte qenë për të marrë një ngarkesë kanabis, e cila ishte vonuar, sepse xhipi që po e sillte përmes një rruge të braktisur, kishte hasur një shembje dherash. Kur erdhi çasti për t’u ngritur, drita kishte zbardhur dhe në fermë sapo niste lëvizja. Mirëpo, në nxitim e sipër, piloti pirat as që kishte parë çfarë kishte pranë dhe shtjellat e helikës kishin flakur në ajër gjallesat më të lehta, mes tyre edhe pjesën e shortit tim. Por në media nuk pati ndonjë lajm të bujshëm, prandaj e vura në dyshim këtë version.
Pastaj vura në dyshim edhe mundësinë për t’ia kthyer grigjën të zotit, përderisa nuk dija ndonjë adresë. Nëse përpiqesha për ta gjetur, duke pyetur tymtazi se kujt i kishte humbur një qengj, kishte gjasa që njeriu më i parë të më thoshte: “Mua!”
I fillova përkujdesjet menjëherë, i vendosur që t’i mbaja mysafirët për aq kohë, sa mundesha. Qengjit i jepja qumësht me biberon; lepurushit lakra e karrota të ziera; këndesit e patokut grurë kokërrvogël; këlyshit e koteles mëlçi të grira; ndërsa gjarprin e ushqeja me vezë e shurup mjalti.
Eh, çfarë kënaqësie që po më falnin! Dhe sa shpejt e morën veten. Madje, prej lezetit të muhabetit, unë mësova gjuhën e tyre, ata timen. Ndërsa mes vedi merreshin vesh për bukuri. Këlyshi luante me lepurin, gjarpri me patokun, qengji gazmonte njëherësh me këndesin dhe kotelen e zezë. Kësaj foshnjarakes lozanjare, ngaqë ishte e zhdërvjellët, qysh në fillim i dhashë emrin ritmik Uma-uma.
Por dalëngadalë rashë në hall, se po më afrohej koha për t’u kthyer ku punoja. Fabrika ndodhej përtej detit. Dhe unë atje kisha zonjën mëmë, gruan e tre fëmijët. Po shfrytëzoja pushimet vjetore për të legalizuar në hipotekë një shtëpi, që sapo kishim ndërtuar në tokën tonë, në rrethinat e Tiranës. Si t’ia bëj, si t’ia bëj? - pyesja veten për ndonjë zgjidhje. Por zgjidhje tjetër nuk gjeta, veçse ta denoncoja rastin në polici, sado që me vonesë. M’u mbush mendja që denoncimin të mos e bëja në rajonin që përfshinte vetëm zonën, por në Drejtorinë e Tiranës që përfshinte tërë rajonet e kryeqytetit.
Edhe pse zemërthyer, një ditë e parkova makinën në “Myslim Shyri”, në kreun që sapo del nga unaza. Nuk e zgjodha më kot atë rrugë tregtare, prej ku edhe Drejtoria ndodhej afër. Sigurisht, gjallesat nuk do t’i çoja atje. Se po t’i çoja në polici, ku do t’i strehonin, do t’i mbyllnin përkohësisht në qeli?!
Isha duke i nxjerrë nga makina, kur m’u afrua një i njohuri im, që punonte në Profarma. Si të ma lexonte në ballë dëshirën e dhurimit, vuri gishtin ku donte. Këtë gjarprin ma jep mua, tha, ne e kemi simbol në industrinë farmaceutike. Unë nuk jam i llojit helmues, ia priti rrëshqanori për ta shfaqur kundërshtimin. Pastaj, gjithë mahnitje prej lëvizjes sime (po ia dorëzoja kërkuesit me shportën ku e kisha vënë), gjarpri m’u kthye mua, ndonëse pa shpresë aspak:
- Të kam menduar gjithsesi, por kurrë më dinak se unë!
Aty erdhi edhe një gjahtar që, duke e njohur nga forma e veshëve, tha se këlyshi ishte zagar. Po gabohesh, i bëri të ditur vocërraku, unë e kam humbur instiktin e langoit. Dhe merret me mend përse. Pasi zura me lepurin miqësi, nuk i ndjek dot vëllezërit e tij. Por pastaj, përballë heshtjes sime, qeni m’u kthye mua:
- Më mirë të më thoje herët ik, sesa të shtireshe kinse besnik!
Teksa po shkonim më tej, s’e pati të gjatë as patoku. E mori një studio, ku shiteshin video dhe jepeshin filma me qira. Unë i fola në emër kërkuesit dhe patoku përfitoi, sepse ashtu i foli atij: Zoti Denis, kaq i kënaqur isha në atë mjedis, sa s’do ta këmbeja me Uolt Disnei-n. Por kur m’u desh ta shtyja pakëz me bërryl, se nuk po i bindej tjetrit, patoku m’u kthye mua:
- Nuk të mjafton që më hodhe në udhë, por tregohesh dhe fodull!
Pak më sipër u takova me njeriun, që i kisha telefonuar të mbrëmshmen. Ishte një punonjës i Parkut Zoologjik. Sapo zgjati duart drejt foshnjarakes, kotelja e zezë e pyeti me ngashërim: A nuk më thua pak, për çfarë u dashkam në atë park?! Kushdo e sheh se nuk jam puma, unë jam Uma-uma!
Pastaj, me lotë ndër sy, macja m’u kthye mua:
- Ato përkëdheljet që më jepje në shtëpi, paskan qenë hipokrizi!
U desh vetëm një copë rrugë për t’u ndarë edhe me këndesin. E mori vesh se koleksionisti që do ta merrte, mblidhte gjithfarë kohëmatësish, që nga sahatët e rërës, ato me kurdisje dhe aparate me bateri. Mosdashjen e vet ia shfaqi gati me tërbim: Po ç’djallin pate që, për dramën time, zgjodhe orën turbulluese pesëmbëdhjetë e dy minuta!
Pastaj këndesi m’u kthye mua:
- Imzot, e dini përse më vjen më keq? Se nuk e paralajmërova me tri kikiriki këtë tradhti!
Sa thellë më prekën këto fjalë. Por do të më sëmbonin edhe më fort ato të lepurushit. Ishim ndalur para vitrinës së një butiku, ku shiteshin veshje firmato. Në të gjitha bluzat me jakë, që kishin ngjyra të ndryshme, dukej figura e një lepuri me veshët e shtyrë nga prapa. Pronarja e butikut na vërejti dhe doli menjëherë. Me kokën nga vitrina, lepurushi im e pyeti për të ngjashmin e tij: I gjallë është apo i balsamosur?
Për të mos e trembur, tjetra nuk foli. Veçse e ngriti para gjoksit dhe nisi t’ia lëmonte kurrizin e tulatur. Pikërisht atëherë lepuri m’u kthye mua:
- E di se edhe guximi e ka një cak, por kurrë s’të kisha pandehur kaq frikacak!
Kështu, m’u bë krejt e qartë se asnjëra nga gjallesat e grigjës nuk e kishte dashur ndarjen. Por ç’të bëja tani me qengjin? Ai ecte në trotuar dy-tre hapa para meje. Herë-herë ndalonte një grimë dhe ne vështronim njëri-tjetrin, unë i menduar, ai me një rrëzëllim melankolik në bebëza. Po sikur t’ia mbathnim në çast? Po sikur ta çoja drejt e në ndonjë fermë blegtorale, ku midis të ngjashmëve të vet do të gjente shoqërim e lodrim?
Në këto mëdyshje isha, kur ai e nxitoi hapin. Një njeri i veshur me të bardha (i zbardhonte deri kapuçi i kokës), kishte dalë para derës së shitores. Me sa duket na pikasi, sepse me të filluar ta ndillte, qengji u sul me vrap drejt tij. S’mund të them ndryshe, po pohoj se ndjeva njëfarë ngushëllimi e lehtësimi. Tekefundit, po i dhurohej një njeriu që tregtonte bulmet dhe, për vetë natyrën e punës, do të dinte si ta ushqente e si të sillej me atë njomëzakun. Por kur arrita te pragu, ata të dy ishin zhdukur në një kthinë të brendshme. Disi i trembur, u tërhoqa pakëz për të lexuar tabelën e shitores. Aty shkruhej: Mish i freskët.
“Po përse, o qengj i pafajshëm”, klitha i dërrmuar, “po përse nuk ankohesh kurrë, por shkon gjithmonë vetë te kasapi?!”
“Jo aq vetë”, tha dikush. “Edhe me ndihmën tënde, sepse ti e solle deri këtu.”
Kush ishte ky dikushi? Unë isha. Po flisja me zë pasi kisha hapur sytë, por ende nuk isha shkëputur nga ëndrra e çuditshme që kisha parë. Ora ishte: 03:02 e natës.

Udhëtova me traget drejt portit të Ankonës. Pasi hëngra darkë, nga restoranti kalova në sallën e madhe. Me një shishe ujë mineral në tryezë, m’u shkrep të vizatoja. Dhe ç’bëra? Atë që më erdhi në mendje, një helikopter. Për t’u dukur se ishte në qiell, shtova përreth ca vija valëzuese, si të ishin fjolla resh. Bashkudhëtari, me të cilin do të flija në kabinë, aty më gjeti. Ia tregova vizatimin, duke e pyetur se çfarë shihte.
- Shoh një peshkaqen me helikë në kurriz, - tha ai.
E ktheva letrën nga ana tjetër, sepse sërish m’u kujtua diçka. E çfarë m’u ndërmend? Ajo lulja e dikurshme. Sipas mënyrës sime, e hodha me laps shpejt e shpejt. Kësaj here nuk ia përkula thekët, ia lashë të shkurtër, si një kurorë e dhëmbëzuar. Por në rrethin e tuberit bëra ndërhyrje, shtova një palë sy, siluetën e një hunde dhe dy buzë të hapura bollshëm.
- E çfarë është? - pyeta bashkudhëtarin.
Ai heshti disa çaste me supet përpjetë, a thua se po habitej rresht e rresht prej meje. Pastaj m’u përgjigj:
- Është një diell kalamajsh. Shpesh, ata e vizatojnë diellin si një babaxhan që qesh.
Në paqe të përjetshme iu prehtë shpirti babait tim! I kisha mbushur të tridhjetat atëherë, kur më pati thënë me shaka se isha tip me fëmijëri të zgjatur. Mosha ime tani? Pesëdhjetë e tre vjeç e kusur. Veçse e pranoj, dhe për këtë falënderoj Zotin, deri më sot as ndonjë oktapod përbindësh, as ndonjë peshkaqen gllabërues nuk kam parë në ëndërr. Të paktën nuk kam prova, si me qengjin.